WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH199 I

183

siła ich lotu zależy od siły mięśni piersiowych, więc też i siła ich ciosu jest nieznaczna. Strzałka musi przeto być zatrutą, aby śmiertelnie działać mogła. W tym razie jest więc właściwie trucizna bronią, a pocisk tylko jej przenośnikiem. Na wyspach malajskich używają w tym celu t. z. i p o, czyli soku mlecznego drzewa upasowego (antia-ris toocicaria), sprowadzającego wprawdzie bardzo złośliwe rany, rzadko jednak śmiertelne. D. Mohnike twierdzi przynajmniej, że na to, by stary orangutang zginął w drgawkach, trzeba dużo owych strzał ¹). Z drugiój strony zapewnia Spencer St. John, że Anglicy w r. 1859 stracili w potyczce z Kanowit-Daykami na wyspie Borneo około 30 ludzi ²) z tych prawie niewidzialnych ran od owych strzałek, a porucznik Crespigny widział miszkańca tćj wyspy umierającego w 2 godziny po otrzymaniu ran tego rodzaju w barki i łydki ³). Podobnież działała i owa trucizna, którśj bitni i krwi chciwi mieszkańcy z nad brzegów karabijskićj zatoki używali. Według opisu dawnych hiszpańskich żeglarzy następowała śmierć rannych śród mąk i szału dość późno, po 24 godzinach dopiero. Oni twierdzą, że do sporządzenia owego jadu brano sok mleczny drzewa mancinelowego (hipo-mane mancinella) z dodatkiem jadu węży ⁴), chociaż to wszystko, co o tern mówią, jest niejasne i wątpliwe.

Lepićj o wiele jesteśmy obznajomieni z najstraszliwszym z wszystkich jadów, t. j. z trucizną urari, kurare czyli wurali Indyjan z po nad rzeki Amazonek ⁵) i z Guyany. Ani Lacondamine, ani Spix i Marti us nie widzieli przyrządzenia tego jadu strzałkowego. Dopiero Al. Humboldt dobił się do pracowni, gdzie ów jad przyrządzano, i przywiózł z sobą do Europy próbki jego. Świadkiem naocznym samego przyrządzania był zaś dopiero Schomburgk młod* w Pirar’a ⁶). Urari, jak on ten jad nazywa, wygotowywa się z roz-

¹) Ausland 1872. T. 45, N° 38, str. 894.

²) Far East. T. I, str. 46.

³) Procedings of the U. Geo. Soci 1872. T. XVI, str. 173.

ⁱ) Oviedo. Historia generał y natural de las Indias lib. XXVII, cap. 3.

⁵) Ów groźny jad przyrządzają nad rzeką Amazonek owe ludy, które porze-czę źródeł bocznych rzek północnych pomiędzy Rio Negro i Japura zamieszkują-(Bates, The naturalist on the Amazons, 2d edit. str. 370). Indyjanie z nad rzeki Napój sprowadzają urari od Tekunasów i potrzebują na powrót do domu czółnem nie mniej od 3 miesięcy; w domu sprzedają go wprawdzie oni na wagę srebra. James Orton, The Andes and the Amazon. London 1870, str. 197.

⁶) Richard Sch om bur gk. Reisen ia Guyana. Leipzig 1847. T. I, str. 100,

http://rcin.org.pl