met twierdził, żo ono zostało nałożone na Żydów z powodu ich krnąbrności, gdyż uparli się przy święceniu Soboty a me Piątku, jak Mojżesz żądał 1).
Zezwolenie na przyjęcie czterech żon i nieograniczonej liczby niewolnic, wykazuje nam słabą stronę proroka, rie powściągającego żadnym hamulcem swojej rozpusty. Lecz byłoby niesłuszuem upatrywać w wielożeństwie główną różnicę pomiędzy chrześcijaństwem a islamem. Jednożeństwo było już przed chrześciaństwem prawem u wielu ludów i jest nim jeszcze dotąd u wieki pogańskich pokoleń; w- pierwszych czasach można było nawet być chrześcianinem, a jednak więcej żon posiadać. Jak wszystkie ludy na niższych stopmach swego rozwoju, tak i Arabowie w czasach swego pogaństwa mieli bardzo powikłane przepisy co do jadła. Prorok ograniczył cały zakaz do używania mięsa z świni, zwierząt padłych i krwi wypłyuiętej 2).
Aby wzniecić wiarę w swe objawienie, zamierzył prorok udręczyć swych zwolenników grozą zmartwychwstania i sądu ostatecznego. W tern 1 'ł mu ogień jego poetyckiej mowy bardzo pomocnym, i nie zaniedbywał żadnej sposobności do przypomnienia spełnionych wvrokćwr bożych, przytaczanych wr biblii i wr podaniach arabskich Z drugiej strony sypał, powtarzając się do znudzenia, wyznawcom i sprawiedliwym obietnice pośmiertnych rozkoszy w narodowym smaku, t. j. gród cienisty z tryskającemi wodami, wybornym owocem. puchoNTemi poduszkami i kobietami, łączącemi wszelkie możliwe wdisięki, by uczynić możliwem wieczne zaspokojenie wiecznych żądz. Wprawdzie są miejsca wT Koranie, zniżające cwe upajające opisy jedynie do znaczenia porównań, zrozumialszych dla człowieka 3), inne zaś określają oglądanie wspaniałości boga li jako nagrodę pobożności 4), lecz złowroga siła przyciągająca islamu opierała się przede-wszystkiem na dosłownśm zrozumieniu swych zmysłów ch obietnic, a późniejsze trądycyje nie zaniedbały zaostrzać pożądliwych oczekiwań wyznawców bajeeznemi opisami rozkoszy rajskich 5).
i) Sura XVI, 135. Wahl. Koran, str. 233 '
2| Sura VI, 146. Wahl, Koran str. 114 3! W a h 1, Koran. Sura II. str.- 7.
*) Sura LXXY. W ahl, Koran, str. 649
5) Zob. opis raju vr M. Wolff: Mahomedanische Eschatologie Leipzig 1872, cap 45-^49. str. 125 — 207.