- 313
dali nigdy prawdziwie bohaterskiego utworu i mniej jak skąpą dramatyczną literaturę, gdyż na to im nie starczyło siły twórczej aryjskiego plemienia. Wreszcie, stałoby się to źródłem niezliczonych błędów, gdyby wszelkie duchowe wytwory ludów chciano jedynie z fizycznych warunków ich bytu wyprowadzać. Nie ma wątpliwości, że i te wytwory podlegają niezawodnie ogólnym prawom rozwojowym i nie są niczem innem tylko wyrazem całego łańcucha działających przyczyn. Lecz do tych przyczyn należą niezaprzeczenie i dziejowe losy ludów. „Jest to zasada już dawna, —wyraża się w tym względzie D e 1-b r ii c k r), — że przez doświadczenie życiowe każdy .swego boga albo odnajduje, aibo go traci.”
l) Zeitsehrift f.Yolkerpsy oho logie u. Spraehwissenichaft, T. III, s. 488