WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH206 I

190

Jakżeż daleko w tyle byłyby wszystkie ludy Nahuatl z środkowej Ameryki w ogóle pozostały, gdyby nie były obsydianu czyli iztli pomiędzy lawami swych wulkanów znalazły¹? minerału, który przy każdym zręcznym uderzeniu młotem w tysiące nożowych brzeszczotów się rozsypuje, a tak ostrych, że Hiszpanie jeszcze długo po zdobyciu kraju tamtejszym rodzimym golarzom kawałkami obsydianu golić się nakazywali. U Peruwiańczyków spotykamy drewniane hełmy, watą wyścielane napierśniki, miecze z miedzi, maczugi bojowe, topory, groty i dzidy ^x), jako też chorągwie, świadczące o tćm, iż taktyczny podział wojowników był już w użyciu. >

Przejścia wymagały długich przestrzeni czasu. Ludy pasterskie nie porzucają nagle swój broni myśliwskiój, tylko powoli. W wojnie trojańskiej spotykały się ludy na wpół rolnicze a na wpół pasterskie. W szeregach Achejczyków spotykamy tedy tylko dwóch albo trzech mistrzów w użyciu łuku i strzał, a w Odyssei wyzywa chytra Penelo-pa swych gachów do popisu w strzelaniu łukiem, przy czem się pokazuje, że się już wtedy z tą przestarzałą bronią obchodzić nie umieli Podobne przejścia dostrzegamy obecnie i w Afryce. U wszystkich pasterstwem zajmujących się Murzynów nad białym Nilem znajdujemy maczugę, lancę i tarczę, jak np. u Szyluków i Nuerów ²) albo też tam, gdzie jeszcze polowanie kwitnie, łuk i strzały, jako to u Murzynów Kicz, Pszur, Moro i Niamniam ³). Wyjątkowo tylko zastał Georg Schweinfurth u ludu Monbuttu nad rzeką Uelle i tarczę z dzidą i łuk ze strzałami, lecz on dodaje wyraźnie, że takie połączenie broni należy w krainie Murzynów do osobliwości ⁴). Prawdziwi Kafirowie, mówi Teofil rlahn ⁵)—nie używają nigdy łuku i strzał, lecz walczą podzieleni na legiony, składające się z 600—1000 ludzi. Tszaka, wielki król ludu Żulu, kazał nawet odrzucić groty do rzutu z dawniejszego uzbrojenia, a wprowadził krótką lancę do pchnięcia i długie tarcze, pod ochroną których jego wojownicy na wrogów się rzucali i swą krótką bronią na nich godzili. Hottentoci i Buszmani stanowią ród osobny, ostro odgraniczony, i są sobie pokrewni. Pierwsi są pasterzami a Buszmani myśliwemi; Hottentoci nie używają już więcćj, chyba

') Prescott. Conąaest ofPeru. T. I, str. 72.

-) P eth erick. Central-Africa I, 98, 99, 100, 120, 319. ³) 1. c. I, 194, 217, 247, 248, 276, 280. ⁱ) Zeitschrifi fur Ethnologie Berlin 1873. T. V, str. 18.

5) Globus 1871. Wrz. T. XX. 11, str. 163.

http://rcin.org.pl