WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH587 I

571

z złotego wybrzeża po za granicami rodzinnego miejsca umrze, to krewni jego dokładają sił, by jego zwłoki sprowadzić i w miejscu urodzenia pochować ¹). Jakkolwiek niektóre pokolenia przez swą nie-dbałość i próżniactwo na naszą zasługują naganę, to Otto Ker sten ²) przytacza przykłady "Murzynów wschodnio afrykańskich, którzy dobrowolnie pilnością do polepszenia swego stanu i bytu dążą. Swćj cierpliwości i zręczności dowodzą mieszkańcy złotego wybrzeża przez wyroby z nąicieńszego złotego drutu, któi^ch, jak Bosmann ³) twierdzi, z pewnością nikt w Europie nie byłby w stanie naśladować. Schwein-furth ⁴) z swej strony upewnia, że łańcuchy stalowe ludu Monbuttu stoją zupełnie na równi takich samych wyrobów w Europie. W krainie Soso, południowćj ziemi państwa Sokoto, wykładają mieszkańcy swe podwórza brukiem mozaikowym ⁵). Lubo Władysław Magyar przytacza, że w Bihó krajowcy wyrabiają strzelby jeszcze skałkowe, to Hamilton ⁶) widział u Murzynów Quissama również broń palną, wyrabianą według wzorów partugalskich, a w Bambara, Bambuk i Bornu wyrabiają Murzyni proch, do którego sobie saletrę sami w kraju wytworzyć umieją ⁷). Dodać musimy do tego jeszcze i to, że ludy Hausa i Fulbe w Sukoto, jako też i Joloffowie z odwaru orzechów ziemnych, zmięszanego z ługiem popiołu drzewnego, bardzo dobre mydło wyrabiają ⁸). Kai bystrzejszym czynem Murzyna z ludu Yei jest jednak wytworzenie własnego pisma, składającego się w części ze zgłosek, po części zaś pojedynczych znaków głoskowych. Wynalazca był wprawdzie wychowany przez Europejczyków i umiał czytać, lecz na każdy sposób musiał pierwej swój własny język rozłożyć na głoski, nim pismo mógł wymyśleć ⁹).

Mungo Park 1. c. str. 261. Bosmann Guines Good-kust. Tom II,

str 15.

²)    Deckens Reise łn Ostafrika. T. II, str. 302.

³)    Gainese Goud-Tand-en Slave-kust. T. I, str. 123.

⁴)    Zeitsckrift f. Ethnologie. T. V, str. 19.

⁵)    Gerhard Rohlfs, w Petermanns Mitlieilungen. Erganzungsheft N° 34. str. 72.

⁶)    Journal of tlie Antliropol. Institute. London 1872, str. 191.

⁷)    Waitz Antnropol. T. II, str. 97. B arth Kord urd Central Afrika. T. II, str. 245.

⁸)    Gerhard Rohlfs, 1. c. str. 56. Mungo Park, 1. c. str. 305.

⁹)    Znajomość tego szczególnego zdarzenia zawdzięczamy porucznikowi F. E. Forbes. S. W. Koelle. Grammar of the Yei Language. London 1874, str. 5.

http://rcin.org.pl