WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH634 I

618

raz więcej samogłosek; samogłoski długie przeradzają, się na otwarte, dalej na ścieśnione i nieme, a w końcu z całemi zgłoskami je odrzucają. Mszczą się zakończenia przypadków, stopni, liczb, czasów, imiesłowów, a wszystkie odcienia miejsca i czasu w pojęciach oddają się za pomocą części nieodmiennych i przedimków. Tak stopniowo zmieniając formy i kształcąc się coraz więcej, z języka wspólnego plemionom słowiańskim, z małemi odcieniami, jaki widzimy w zabytkach X, XI i nawet XII wieku, pod wpływem miejscowości, klimatu i życia społecznego, wielce zależnego od stosunków na zewnątrz, wyradzać się zaczęły narzecza słowiańskie. W pieśniach i legendach prastarych, jakie nas doszły, góruje wszędzie malowniczość, więcej zmysłowa, a chociaż ubogie w wyrazy, omijające szczegóły, nie wygładzone, niepozba-wione jednak dźwięczności i nawet poezyi.

Język starosłowiański ocalał jeszcze, chociaż już wielce odmienny od pierwotnego, w kościele wschodnim, jako liturgiczny. Z innych narzeczy słowiańskich istnieją do dziś dnia: Rossyjskie, małoru-skie, białoruskie (dziś już nieposiadające odrębnój literatury); polskie, czesko-morawsko-słowackie, łużyckie, serbskie i bułgarskie. Słowianie obrządku wschodniego używają pisma tak zwanego cyrylickiego i malutka część Chorwatów jeszcze gda-golickiego w książkach kościelnych ’), wyznawcy zaś kościoła rzymskiego, oraz protestanci — łacińskiego alfabetu.

Kwestyja runów słowiańskich do tego czasu ostateczuie nie jest wyjaśnioną, chociaż są dowody, że Słowianie znali pismo runiczne, że wyrzynali głoski na małych sztuczkach drzewa, deskach, błon kami zwanych, a niekiedy birkami. Birki jeszcze niedawno były w użyciu śród ludu, na których za pomocą kresek, narzynanych na drzewku, oznaczali rachunki wydawanego zboża i innych przedmiotów. Domyślają się, że Słowianie mieli 17 znaków (liter), a oprócz tego mieli monogrammata i znaki obecnie zupełnie niezrozumiałe. Zale-dwo kilka zabytków runicznych odkryto do tego czasu: 12 hełmów styryjskich, kamienie Miekorzyńskie i kilka innych. Runy słowiań-

Alfabet cyryl icki nazwany od 9. Cyryllego. który wraz z ś. Metodym ułożył go w r. 861. Głagolicki alfabet ułożony w X lub XI wieku, podobny do cyrillickiego, przeważnie byl używany w Dalmacji przez Słowian obrządku katolickiego. Głagolickie rękopisma znajdowały się u Bułgarów i Chorwatów dalmaekich, a nawet na Rusi i u Czechów.

http://rcin.org.pl