WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH615 I

roda krainy. W takim razie każdy zwraca swój wzrok na Nil a myślą na regularne coroczne zmiany jego poziomu. Według spostrzeżeń¹) od r, 1848 -61 na tamie Nilowej na samym końcu delty czynionych, stan rzeki bywa w miesiącu Maju najniższy. Słońce wytwarza jednak już od Lutego pod 3° półn. sz. deszcze, napełniające łożysko białego Nilu wodami, gdzie najobfitszy przybór jawi się dopiero w miesiącu Kwietniu i trwa do Sierpnia. Na dolnym Nilu wody wznoszą się dopiero w drugiej połowie Czerwca do połowy Lipca najprzód powoli a potem nadzwyczaj szybko i gwałtownie. W ciągu tego czasu dochodzą bowiem podzwrotnikowe deszcze do Habeszu, tak że najprzód b il niebieski a późniśj Atbara stąią się burzliwemu W połowie Sierpnia dochodzą wody do swego najwyższego stanu, który trwa aż do końca trzeciego tygodnia Października, w ciągu którego to miesiąca powódź dosięga najwyższego swego przyboru i tenże przemija. Z końcem Października zaczyna poziom wód stanowczo i jednostajnie prawie się obniżać, z początku cokolwiek po wolniej jak późniśj. W Październiku posiada Nil blizko dwadzieścia razy tak wielką ilość wody jak w Maju, a jeżeli jej pomiędzy brzegami nie pomieści, to część spływa na prawo i lewo ku puszczy. Nil działa użyźniająco za pomocą zawieszonych w jego wodzie cząsteczek, a muł ten został już kilka razy chemicznie rozbierany²), niedawno temu nawet przez W. Knopa³), który w nim mało organicznych cząstek znalazł, lecz z wszystkich ziem żyznych najwyższą siłę chłonną (135) i największą ilość (13,42) roztworzonych i łatwo rozkładających się krzemianów, a zatem i największą rolniczą użyteczność. Otóż obecnie wiemy, że biały 1 ił, przepływający przez liczne jeziora, działaiące na niego niby sączki, jest ubogi w mineralne części zawieszone, a zielona jego barwa tylko od cząstek roślinnych pochodzi. Wody jego służą przeto jedynie do zapełnienia koryta, jako też do nawodnienia podczas suszy a nie do użyźnienia, które niebieski Nil i rzeka Atbara jedynie sprowadzają⁴). Są i inne rzeki, które miziny swego ujścia zalewają: żadna nie wywiera

^x) Heim-. Barth, w Zeitsclir. f. Erdkunde. Neue Folgę. T. XIV. Berlin 1864, str. 114.

²) Osm rozmaitych rozbiorów podaje Leonhard Homer, Philosoplii-cal Transactions. T. CXLV. London 1855, str. 125.

³) Landwirdischaftliche Versuchstationen. T. XV. 1872, str. 16.

⁴) S. B a k er, Die Nilzufliisse in Abyssinien, Braunschweig 1868. T. I, str. 48 i 84. T. II, str. 185.

http://rcin.org.pl