633
wet Asyryi *) się znajdować, dokąd lwy jeszcze obecnie doehodzą. Nie mogło prócz tego obejmować wyżyny zachodniego Iranu i wybrzeży południowych kaspijskiego morza, gdyż tygrysy dochodzą na swych wycieczkach za łupem krwawym aż do tych miejsc 2). Zestawiwszy te wszystkie okoliczności, każdy znawca geografii będzie musiał przyjść do tego przekonania, że Indoeuropejczycy zamieszkiwali oba stoki Kaukazu wraz z szczególnym wąwozem Darielskim i czarne lub kaspijskie morze, być może nawet, iż oba morza były im równocześnie znane. Przeciwko temu wnioskowi stawiają zwykle ten zarzut, że pokolenia europejskie podczas swych wędrówek z dziedziny lwa i tygrysa się oddaliły, a później nawet wraz z zwierzętami i nazwy ich zapomniały. Lecz to zdanie wymaga pierwej ściślejszego uzasadnienia, gdyż Maorowie zachowali nazwy świni domowej i orzecha kokosowego, chociaż w Nowej Zelandyi obojgu nie było 3). Gdyby starożytni Aryje byli w swej ojczyźnie takie dzikie zwierzęta drapieżne jak lew i tygrys widzieli i z niemi staczali walki, toby się ich nazwy były z pewnością, choćby w innćm znaczeniu, w języku zachowały. Wyświecenie zaś przyczyny, dla czego to nie nastąpiło, spada jako ciężar na tych, którzy Baktryją za najstosowniejszą siedzibę Indoeuro-pejczyków wj brali.
Pozostaje nam jeszcze zbadać, czy Europa, jako miejsce zamieszkania, przyczyniła się do przyśpieszenia rozwoju kultury lub nie. Ląd i morze rozdzieliły się jednak na tej przestrzeni tak pomyślnie, że już Star bo 4), który przecież sąsiednie lądy tak mało znał, Europę jako w odnogi bogato wyposażoną (noAoa^uow) chwalił. Nasza część świata, stanowiąca sama półwyspowe przedłużenie Azyi, ukształtowała się również półwyspowato na całym swym obwodzie, gdyż na południu wkracza trzema takimi odnogami w śródziemne morze, na północy stykają się prawie z sobą Skandynawia i klin kimbryjski lądu stałego, wielkobrytańskie nawet ziemie wskazują na to, że nim morze ów płytki, do rękawa podobny kanał wyżłobiło, i one jako lądowe odnogi wyskoki z kadłubem lądu stałego połączone były. W skutek takich
!) O rozprzestrzenieniu lwa w Azyi środkowej zob. La jard: Ninmiłi and its remains. 2-d ed:t. T. II str. 48.
?) Carl R i 11 e r, Ueber die Verbreitung des Tigers- Zeitsch. f. Erdkunde. Berlin 1856, T. I, str. 99.
5) zob. powyż. str. 372.
4) Geogr. lib. II, cap. 5, (Tauchn. edit.) T. I, str. 201.