WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH173 I

157

ły, przyczyniły się zapewi e cielce do tego, że ludzie aż do najdalszych zakątków ziemi na mieszkania zostali zwabieni. Jak daleko dzieje i możliwość zbadania przedhistorycznych czasów sięgają, to wszystkie ludy znajdowały się początkowo nieustannie na wędrówce, a zrośnięcie się ich z ziemią jest już dziełem bardzo daleno posuniętego w rozwoju społecznego stanu.

W tćm mieiscu me możemy pominąć zupełnie milczeniem pewnego wyrodzenia się, pewnego upadku ludzkiego rodu. Podczas gdy u zwierząt rzadko się spostrzega skłonność do pożarcia jednostek własnego rodu, ludożerstwo sj otykamy we wszystkich prawie częścią..h świata. W niektórych razach da się to zjawisko tem złagodzić, że temu okropnemu zwyczajowi niekiedy ten nieszczęsny obłąd służy za podstawę, jakoby tym sposobem można przejąć w siebię cenne przymioty pożartego. Podczas powstania Taipingów spotkał pewien kupiec angielski w Shangai swego służącego na ulicy, niosącego w ręku serce powstańca do domu z zamiarem spożycia go dla pokrzepienia swej odwagi ^ł). Czasami zaś nie jest to żądza zmysłowa, tylko mściwość, dążąca do przygotowania zabitemu wrogowi najbardziej hańbiącego sposobu pogrzebania. Czasami nakoniec samo bóstwo staje się współuczestnikiem, gdy po złożeniu mu ofiary z życia człowieka następuje oburzająca i pełna zgrozy uczta z jego ciała, jak to w dawnym Mexiku miało miejsce ²). Uzasadnienie ludożerstwa pewnym flzyjo-logieznym przymusem, jakob*⁷ dobro naszego ciała konieczire odmiany pokarmu mięsnego i roślinnego wymagało,¹ nie da się usprawiedliwić, widząc że w Indyjach wschodnich więcej niż sto milionów mieszkańców wyłącznie pokarmem roślinnym się żywi. Zwykle powołują się w tej mierze na lud Maori, który# nie znalazłszy w Nowej Zelandii ani jednego czworonożnego zwierzęcia, pod wpływem niepowścią-gnionego wewnętrznego popędu do spożycia ludzkiego mięsa został doprowadzony ³)’ Lecz ludożerstwo jest przymiotem i wszystkich innych ludów Polynezyi. Wykryto je na wyspach Marąnesas, Hawai, Tahiti ⁴) i i., gdzie przecież świnie i psy na mięso hodowano, tak że

') J. B. Ty lor. Urgeschichte der Menschheit, str. 167.

²) Prescott, Conąuest of Mexico. T. 1, str. 78.

³) To samo możnaby powiedzieć i o mieszkańcach Rapanuis z wyspy O ster. Revue marh me et coloniale. T. XXXV, Listop. 1872, str. 116.

⁴) Meinicke objawił (Zeitsch. f. Erdkuiide 1870 X. 29, str. 396) na wspomnienie tego zdarzenia, iż na zachodnich wyspach Paumotu ludożeraiwo przez

http://rcin.org.pl