WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH652 I

638

lownicze męzkie okrycie, poncho, które w hiszpańskiej Ameryce obecnie codziennie jest w użyciu, było strojem walecznych Arauka-nów '). Nawet co do budowy statków morskich mogliśmy od tak wzgardzonego ludu jak Eskimosy czegoś się nauczyć, gdyż ich kayaki dały nam wzór do naszych spacerowych gondoli z pokryciem miejsca od dztóba i steru.

Jeżeli więc przy tak rozwiniętej kulturze ' jaka u nas obecnie istnieje, obcowanie z pokoleniami młodemu zawsze jeszcze jakąś korzyść przynosi, jakże ważną dla nas musiała być wtedy, gdyśmy lata nauki rozpoczynali, ta okoliczność,'że przystępuość i łatwość dostania się do wnętrza naszej części świata sprzyjała dostępowi umysłowo bogatych ludów Azyi i Afryki? Byłoby to zaś złem zrozumieniem dziejów kultury, gdybyśmy chcieli twierdzić, że Europejczycy dla tego, iz część świata pomyślnie ukształtowaną zamieszkiwali, musieli koniecznie zawsze i po wszystkie czasy swemi czynanr i swem działaniem wszystkim innym przodować. Dla owych Irancuzów, którzy w jaskiniach Dordonii życie pędzili, narzędziami kamiennemi dzikiego konia dla jego mięsiwa łowili, i to w czasach, w których słoń przedpotopowy jeszcze po północnej Europie kroczył, było to rzeczą obojętną, czy ich część ziemi była półwyspem, w zatoki i sundy bogato wyposażonym. Na najniższych stopniach naszego rozwoju, gdy troska o ckleb powszedni wyłączny prawie cel życia człowieka stanowi, a jedyna nie zwierzęca potrzeba jego i to dziwnym sposobem estetyczna, w tern jeszcze zaspokojenia szuka, aby ładnemi muszelkami np., na sznureczek nanizanemi, szyję lub kostki ozdobić, nie mogło ani pionowa ani poziome ukształtowanie powierzchni lab jakiekolwiekbądź iune geograficzne znamię mieć żadnćj dla mego wartości i posłużyć do ułagodzenia pierwotnej jego dzikości.

Jeżeli korzyść ukształtowania Europy polegała na jej dostępności dla obcej kultury, to też i jój mieszkańcy byli zawsze, jak daleko pamięć nasza dziejowa w tył sięga, aż do ostatnich czterech lub pięciu ■wieków, stroną bierną, filary odbierającą. Z tego powodu było to rz e cza bardzo ważną,' że Europa, jako półwysep azyjatycki, do starego, świata należała, gdyż ooszerne massy lądu obfitują przedewszystkiem w takie gatunki roślin i zwierząt, które mieszkańcom na jakikolwiek bądź użytek posłużyć mogą; jakoj^J; rzeczywiście, większa połowa zdobiącej wybrzeża śródziemnego murza przyrody pochodzi z Azyi. Tylko

*) Walt z Anthropol. T. III, str. 519

http://rcin.org.pl