scandjvutmp3f01

56 Pionierzy wychowania przedszkolnego.

4.    Ćwiczy pamięć, dąży do utrwalenia wszystkiego, czego nabyło, przez powtarzanie; odtwarzając rzeczy nabyte, ćwiczy zarazem zdolność twórczą.

5.    Rozwija spostrzegawczość, zdolność porównywania, przygotowuje się do myślenia oderwanego.

6.    W zabawie też, jako w jedynej dziedzinie działalności tego wieku, poczyna się ćwiczyć wola, uczucie, charakter, zadzierzgają się najpierwsze stosunki człowieka do bliźnich.

Froebel jest szczególnie subtelnym i głębokim spostrze-gaczem. Czytając go, trudno nie dać się porwać pięknu i prawdzie, z jakiemi maluje nam obrazy z życia dziecięcego, wyprowadzając wnioski bezpośrednie. Natomiast wkraczając do zakresu uogólnień naukowych i systematyzacji, istotnie natrafiamy niekiedy na ustępy niezadowalające nas, niezrozumiałe, dziwne, mistyczne. Ale nie nad takiemi zwrotami winni zatrzymywać się tak zwolennicy, jak i przeciwnicy, nie w nich mają szukać ducha metody. Współczesna Froeblowi psychologja nie dawała takich wyjaśnień, jak dzisiaj. Oko nauki — jak mówi Besser — widziało w życiu dziecka same tylko zagadki; Froebel zaś, głęboko przejęty doniosłością sprawy, której służył, i przeświadczony, że racjonalne wychowanie winno oprzeć się na stałych podstawach, otrzymać sankcję naukową — podejmuje się tego zadania. Zadanie oczywiście przewyższa siłę jednostki; autor odczuwał to sam, gdy mówił: „Doch das Wort fiihrł jetzt wenig zum That, sondern die That rnuss jetzt dem Worte vorausgehen“ (słowo nie bardzo jeszcze prowadzi dzisiaj do czynu, lecz czyn musi tymczasem poprzedzać słowo). Niemniej wszakże próbuje on zorjentować się w spostrzeżeniach zdobytych oraz wypływających stąd wnioskach, nadać im pewien wyraz ogólny. Czyż można winić człowieka za tę przyrodzoną i godną pochwały dąż-