scandjvutmp4401

60 Pionierzy wychowania przedszkolnego.

wia je w spokoju, obserwuje, sam się odeń uczy — i dopiero wtedy, gdy maleństwo zwróci się do tego starszego towarzysza, albo już nie wie, co robić ze swoją samodzielnością, towarzysz występuje w roli czynnej.

Ależ podobny sposób uczestniczenia w zabawie możliwym jest tylko w rodzinie — powie niejeden, jak to nam już nieraz mówiono. Przeważnie tak. Całkowite zadanie wychowania przedszkolnego realizowane bywa jedynie w otoczeniu rodzinnem — nie ulega to wątpliwości. Wiemy już od Froebla, że główną „ogrodniczką" powinna być matka. Jej tylko powierza on wychowanie dziecięcia, z warunkiem wszakże, aby nie poprzestawała na samym tylko instynkcie. Na łonie przyrody, na wolnem powietrzu, w zdrowej moralnej atmosferze rodziny kształtuje się przyszły człowiek. „Ogródek dziecięcy", jako zakład publiczny, jest tylko pomocnikiem rodziny; uzupełnia on rodzinę, dodając ważny pod względem pedagogicznym pierwiastek, którego w niej braknie — towarzystwo rówieśników. Z tego niemal jedynego tylko stanowiska, w stosunku do dzieci, „ogródek dziecięcy" posiada pewną wartość, wartość nie ladajaką. Ale ma on też znaczenie dla starszych — dla matek, wychowawczyń, — jest dla nich szkołą, w której widują one dzieci najrozmaitsze, uczą się obserwować je, przyglądają się sposobom postępowania doświadczonej przewodniczki, niekiedy z jej błędów nawet starają się odgadnąć drogę pewniejszą. Co do dzieci, „ogródek" jest dla nich najpierwszą szkołą życia społecznego. Równi nam siłą towarzysze to najlepsza miara naszej własnej jaźni i najlepszy wychowawca w sprawie panowania nad sobą. Pracując, bawiąc się w towarzystwie innych, dziecko, pragnące brać udział w zabawie, musi, chcąc nie chcąc, poddać się porządkowi, pewnej planowości, bez których niema