049

COACHING1 MF.NTORING W PRAKTYCE

CZĘSC L CELE I EFEKTY

właściwości. Jeśli ktoś krzywo się uśmiecha, to na pewno jest niesympatyczny, ktoś niesympatyczny z pewnością jest też nieuczciwy, a ktoś taki musi mieć wredne otoczenie, brzydkie mieszkanie, niemiłą żonę i wrednego psa.

Efekt Mateusza³⁵

To mechanizm opisany przez znanego socjologa amerykańskiego Roberta K. Mertona (Matthew Effect). Mertona zainspirował fragment ewangelii o nierówności posiadania. Ten wybitny naukowiec, przez lata obracający się w kręgach uniwersyteckich, zauważył wpływ feudalnej, jak to określił, struktury świata uczonych, zbudowanej podobnie jak sieć relacji na dworach średniowiecznych władców, na jakość recenzji dokonań naukowych, len rodzaj nieświadomego wpływu miał zdaniem uczonego bezpośrednie przełożenie na rodzaj recenzji, nie zaś na jakość konkretnej pracy naukowej. Ta sama praca podpisana nazwiskiem cenionego badacza uzyskiwała uderzająco wyższą ocenę od tej, gdy autorem miał być nieznany naukowiec. „Efekt Mateusza" jest silnie wykorzystywany obecnie w reklamie. Odwołanie się do autorytetu ma stanowić dowód wysokiej jakości i skuteczności produktu. Mechanizm ten dotyczy również coachingu i samego coacha. Młody wiekiem i doświadczeniem coach może być postrzegany jako gorszy i słabszy niż osoba starsza, powołująca się na swoje doświadczenie. I odwrotnie - klient coachingu o wysokiej pozycji zawodowej może wydawać się trudniejszy albo bardziej wymagający niż ktoś stojący niżej w hierarchii. Oczywiście oba założenia są błędnym uproszczeniem.

Efekt czynników ekstremalnych

Polega na koncentrowaniu się na kilku wybranych kryteriach oceny drugiej osoby, co sprawia, że wypada ona wyjątkowo pozytywnie lub negatywnie. Z tym mechanizmem mamy często do czynienia w coachingu businessowym, gdy pracownik trafia na coaching właśnie w wyniku oceny pracowniczej lub subiektywnej oceny przełożonego. 1’ochodne zjawiska to:

. Efekt kontekstu³⁶

Informacja, na której organizacja lub przełożony koncentrują uwagę, nabiera innego, często negatywnego zabarwienia pod wpływem pewnych czynników w niej zawartych. Na przykład pracownik świetnie wykonuje swoje zadania, ale w ostatnim miesiącu dwukrotnie miał stłuczki służbowym samochodem. To powoduje zmianę opinii o nim jako o pracowniku, choć przecież kwestia dotyczy roli kierowcy lub przypadkowego zbiegu niefortunnych okoliczności.

• Efekt kontrastu³⁷

To kierowanie uwagi na informacje bardziej wyraziste, wyróżniające się na tle równie ważnych albo nawet istotniejszych szczegółów, jednak mniej wyrazistych. Na tle rozdyskuto-

97