0049

30 Te cudowne czasy: Stalin i Nadia, 1878-1932

brunetka, jej siostra Anna oraz brat Fiodor wypytywali powracającego bohatera o jego przygody. Kiedy jechali z nim tramwajem do redakcji „Prawdy”, zawołał:

-    Weźcie dla mnie dodatkowy pokój w nowym mieszkaniu. Nie zapomnijcie.

Redagowaniem gazety zajmował się wówczas Mołotow, ale funkcję tę Stalin natychmiast zagarnął dla siebie. Podczas gdy Mołotow przyjął radykalną, antyrządową linię, Stalin i Lew Kamieniew (wł. Rosenfeld), jeden z najbliższych towarzyszy Lenina, byli bardziej umiarkowani. Lenin, który zjawił się 4 kwietnia, skrytykował wahania Stalina. W rzadkim przypływie skruchy Stalin przyznał przed Mołotowem:

-    Byliście bliżej Lenina...

Kiedy Lenin musiał uciekać do Finlandii, by uniknąć aresztowania, Stalin ukrył go u Alliłujewów, zgolił mu brodę i przewiózł w bezpieczne miejsce. Siostry, Anna, która pracowała w bolszewickiej kwaterze głównej, i Nadia, czekały na niego do późnej nocy. Gruzin zabawiał je, naśladując polityków i czytając na głos utwory Czechowa, Puszkina i Gorkiego, tak jak miał później czytywać je swoim synom.⁷ 25 października 1917 roku Lenin rozpoczął rewolucję bolszewicką.

* * *

Stalin mógł w tych dniach „rozpłynąć się we mgle”, ale była to mgła Lenina. Trocki przyznał, że kontaktował się z Leninem głównie za pośrednictwem Stalina, ponieważ budził on mniejsze zainteresowanie policji. Kiedy Lenin sformował nowy rząd, Radę Komisarzy Ludowych, Stalin odkrył, że w swoim Ludowym Komisariacie do spraw Narodowościowych ma tylko jednego sekretarza, młodego Fiodora Alliłujewa, i jedną maszynistkę - Nadię.⁸

W 1918 roku bolszewicy walczyli o przetrwanie. W obliczu zwycięskiej ofensywy niemieckiej Lenin i Trocki byli zmuszeni zawrzeć taktyczny pokój w Brześciu Litewskim, oddając większą część Ukrainy i kraje bałtyckie kajzerowi. Po kapitulacji Niemiec interweniowały wojska brytyjskie, francuskie i japońskie, natomiast „białe” armie skonsolidowały siły przeciwko chwiejącemu się reżimowi, który dla bezpieczeństwa przeniósł stolicę do Moskwy. Oblężone imperium bolszewików skurczyło się niebawem do rozmiarów średniowiecznego księstwa moskiewskiego. W sierpniu Lenin został postrzelony w zamachu, na co bolszewicy odpowiedzieli falą terroru. We wrześniu, powróciwszy do zdrowia, ogłosił Rosję „obozem wojskowym”. Najbardziej bezwzględnymi wykonawcami jego poleceń byli: Trocki, ludowy komisarz spraw wojskowych, tworzący Armię Czerwoną i kierujący jej działaniami ze swego pociągu pancernego, i Stalin, jedyni spośród