klsti191

klsti191



218    h'. MOSZYŃSKI: KUt.TUJtA LUDOWA SŁOWIAN

odmianach, o kłosie zbitym albo luźnym (tabl. X, 1—5, 7—9), jest dziś najpospolitszą pszenicą wszystkich Słowian i całej niemal Europy. Ten sam gatunek panuje także w Azji południowo-zachodniej (włącznie z Indjami), środkowej i wschodniej (Chiny, Japonja); sieją go dziś i w północnej Afryce. W Europie było to zboże hodowane pospolicie już w okresie neolitu. Dotychczas nie poświadczono go natomiast w sposób pewny dla starożytnego Egiptu.

Uprawa jeżatki (Tr. compactum Host.), również rozpowszechnionej w Europie już w okresie neolitu, zanika dziś coraz bardziej. Widzimy ją jednak miejscami w Polsce (tu i owdzie w Karpatach zachodnich) i w południowo-wschodniej Rosji; zaś poza Słowiańszczyzną — w Alpach, w południowych Niemczech etc. i dość pospolicie w wielu krajach Azji, nie wyłączając wschodnich. Starożytni Egipcjanie zboża tego prawdopodobnie nie znali.

S z p e 1 c (Tr. spelta L., fig. 196) jest, jak się przekonałem, w daw* niejszych i nowszych źródłach słowiańskich (i obcych) tak często mieszany z Tr. dicoceum z jednej, zaś ze szpelcokształtnemi odmianami Tr. vulgare z drugiej strony, że przy korzystaniu z odnośnych prac należy zachować najdalej idącą ostrożność. W Polsce miał być dawniej często hodowany; dziś nie spotyka się nigdzie (a przynajmniej nie mam o nim znikąd wiadomości). Zrzadka też tylko widzieć się daje na Małorusi (Szmalhausen). Częściej natomiast miał być podobno siany w Słowenji, Chorwacji i Czarnogórzu. Bardzo byłoby też zajmujące, o ileby się okazało słuszne, co podają słowniki, że do tego to właśnie zboża Słoweńcy i Chorwaci stosują prastarą nazwę: chorw. p'ir, słowen. pfra (porówn. grec. „pszenica, zboże", lit. purai „pszenica ozima", łot. puri „to samo"). Inni Słowianie oddawna przenieśli tę nazwę na perz {Tr. repens L.). Objaśnićby to można naprzykład w ten sposób, że niegdyś wszyscy Słowianie pospolicie uprawiali Tr. spelta pod nazwą perzu (prasłow. pyr-\ jednak w pewnym okresie dziejów zarzucili na znacznej przestrzeni swych siedzib hodowlę tej pszenicy; nieuprawiane zboże, zanim wyginęło, wysiewało się przez dłuższy czas przypadkowo (jak to z reguły ma miejsce w podobnych wypadkach) i wyrastało między roślinami upraw-nemi nakształt chwastu. Ze względu na pewne podobieństwo Tr. spelta do polnego chwastu Tr. repens (to jest do perzu) mogło w tych warunkach bardzo łatwo zajść przesunięcie nazwy z pierwszego na drugi. — Poza terytorjum słowiańskiem szpelc dość pospolicie hodowany bywa (zwykle jako zboże ozime) na znacznych częściach obszaru, zajętego przez Niemców; zrzadka w Grecji, Włoszech i Francji; dość często w północnej Hiszpanji. Brak mi wiadomości o występowaniu tego zboża w Afryce i prawie całej Azji. (W sprawozdaniach austr.-węg. wyprawy naukowej do Azji w latach 1868—1871 — „Fachmannische Berichte uber die ósterr.-ung. Expedition nach 8iam, China und


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
klszesz431 }456    K. MOSZYŃSKI:-KULTURA LUDOWA SŁOWIAN W odmiance, jaką mi podano pr
23738 P1110347 r TADEUSZ MAIJNOWSKI58 Moszyński K. 1967 Kultura ludowa Słowian, t. 2, Kultura duchow
klsti106 12(5 t. >tOSZY^SKK KCLTURa LUDOWA SŁOWIAN ceros. Stosunek wzajemnego pokrewieństwa tych
klsti249 278 K. MOSZYŃSKI! KULT UH A LUDOWA SŁOWIAN gotowaniu, któremu towarzyszy dodawanie słodu, d
klstidwa118 228 i. MOSZYŃSKI: KUL TUBA LUDOWA SŁOWIAN ozesnych oraz starożytnych wątroba, przyczem —
klstidwa360 708 i. MOSZYNS SKi: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN czy prawie wszystkich Słowian wyobrażani
klszesz257 1112 i. Moszyński: kultuj RA LUDOWA SŁOWIAN siadujących z Węgrami Chorwatów, zamiesz
klszesz338 1274 C. MOSZYŃSKI! KUL TUBA LUDOWA SŁOWIAN naszą (artystyczną) ze względu na nieodpowiedn
klsti100 120 {. Moszyński: kultura ludowa słowian 133. Pewien odpowiednik dla zasięgu okrzyku a skii
klsti102 122 k. Moszyński: kultura ludowa słowian środkowo-południowego Polesia, we wsi Hlinnem, na
klsti104 124 K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN W obrębie Słowiańszczyzny występują głównie dwie r
klsti111 132 K. MOSZYŃSKI: KULfURA LUDOWA SŁOWIAN stepowe ludy konne poczęły rozlewać się po Europie
klsti115 186    K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN ułów,, umieszczanych w rozsypce
klsti117 138 K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN tylko do rozpoczęcia hodowli roślin. Choć więc na
klsti121 142 K. Moszyński: KttLfu&A ludowa słowian Ślady podobnych niszczycielskich popędów możn
klsti123 144 t. Moszyński: kultura ludowa słowian gólności na rozległych przestrzeniach południowej
klsti125 146 K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN jiej sztuki drzewa, zajmowały oddawna widły złożon

więcej podobnych podstron