klszesz041

778

K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

okrągłego strzyżenia głów u Polaków na sposób zakonników i usiłuje go objaśnić nakazem papieskim, zmierzającym do uwiecznienia faktu zwolnienia Kazimierza Mnicha ze ślubów zakonnych. Strzyżenie jak na fig. 24s jest, o ile wiem, z reguły połączone z goleniem karku, a właściwie szyi i dolnej cząstki potylicy. Przed pół tysiącem lat oraz w czasach nieco dawniejszych identyczna fryzura była znana i na Zachodzie (cf. np. u Francuzów: coiffure k 1’ecuelle¹).

O czubach i osełedcach mówiliśmy już porównawczo wyżej. Tu dodam jeszcze, że czuby mniej lub więcej podobne do małoruskich czy bułgarskich (jak na fig. 244 i 25 a) znane są też z Albanii, Anatolii, Kaukazu (np. u Chew-zurów), Cypru etc. Kirgizi do niedawna golili swym chłopcom głowy zupełnie, pozostawiając tylko czub na potylicy; coś podobnego praktykuje się w rodzinach książęcych w Syjamie. Bardzo ciekawe te zwyczaje posiadają analogie m. i. już w starożytnym Egipcie, gdzie chłopcy do 10., a nawet niekiedy do 20. roku życia nosili za prawym uchem długi kędzior; szczególnie pospolity był on tam (w postaci warkocza) w czasach rzymskich, wyróżniając dzieci zrodzone z wolnych rodziców. Nie jest wykluczone, iż przyszłe badania Fi*. 28. Słowak z Gór Nowohradzkich. wykryj* we wszelkich owych czu-Madafika. Fot. K. Plioka.    bach i osełedcach koafiury właś

ciwe w obrębie Starego Świata przede wszystkim choć niekoniecznie wyłącznie -- ludom pasterskim i przez nie roznoszone po Azji, Europie i północnej Afryce. Moda taka mogła oczywiście zanikać na dłuższe okresy czasu¹², a zasiąg jej mógł się podówczas kurczyć do drobnych wysp, rozrzuconych tu i owdzie; późnkj zaś z owych wysp mogła się odradzać, jak każdą moda, na nowo. Jedno jest charakterystyczne: właściwe czuby w rodzaju osełedców nieraz cechują wolne, wyższe lub nawet najwyższe warstwy społeczne. Tak jest np. w czasach starożytnych w Egipcie, w średniowiecznych na Rusi (ob. co powiedziano wyżej o księciu

I/Tllustration 3 V 1930, s. 186.    ² Scytowie na przykład jej nie znali.