klszesz218

1038 K. MOSZYŃSKI: KULTU

na sobie ciężar ciała, podnosi się nieco na palcach i opada, lewa zaś przygotowuje się do kroku na ukos w prawo naprzód. W takcie na-stępnym, tj. trzecim, lewa wykonywa zamierzony krok, staje przed nogą prawą i bierze na siebie ciężar ciała; po czym na „2“ prawa znów stąpa krok na prawo, biorąc ciężar ciała na siebie. W takcie czwartym na „1“ lewa noga stąpa jak w takcie poprzednim i jak w poprzednim bierze na siebie ciężar ciała, prawa zaś nieco się w tym czasie unosi; na „2“ ciężar ciała wciąż jeszcze spoczywa na lewej, która wznosi się nieco w górę na palcach i opada: prawa przygotowuje się w tym czasie do kroku w prawo, itd.

JDrugi z wybranych tu tańców zwie się Sviśtovsko choro i ma być bardzo rozpowszechniony w Bułgarii północnej¹. Tańczy się go pod następującą, bardzo nieskomplikowaną melodię:

^Dod- ^{nr 4>}

Jas-na gaj-da e pis—na-la, za - lju — lja—lo

se cho — ro *

W pierwszym takcie na „1“ prawa noga stąpa krok na prawo; na „2“ lewa noga zostaje wyrzuczona naprzód do góry, a prawa wykonywa podskok na miejscu. W drugim takcie na „1“ lewa noga krzyżuje się od przodu z prawą; na „2“ ta sama noga wykonywa podskok na miejscu. W trzecim takcie na „1“ prawa stąpa krok na prawo; na „2“ lewa dościga prawą. W czwartym takcie powtarzają się ruchy z taktu pierwszego. W takcie piątym na „l^u lewa stąpa krok naprzód; na „2“ prawa zostaje wyrzucona naprzód do góry, a lewa wykonywa podskok w miejscu. W takcie szóstym na „1“ prawa noga stąpa krok w tył; na „2“ lewa zostaje wyrzucona do góry naprzód, zaś prawa wykonywa podskok w miejscu. W takcie przedostatnim na „1“ lewa stąpa krok w lewo; na „2“ prawa dościga lewą. Wreszcie w takcie ostatnim na „1“ lewa znowuż stąpa krok na lewo, ale ria „2“ prawa zostaje wyrzucona naprzód do góry, a lewa wykonywa podskok na miejscu.

Trzeci korowód, wzięty przez nas za przykład, zwie się paj- ^{1 2}

duśka i tańczony jest w Lazaropolu w okolicy Galu-nika, gdzie też zapewne został zanotowany (zachodnia Macedonia, około m. I)ibra v. Debra w Jugosławii); tańczą go także pod Skopiem etc. Melodia przygrywana do tego tańca jest następująca³:

M.M. b = 208

Pierwsze trzy takty wykonywa się w tańcu jednakowo, a mianowicie na „1“ (tzn. na pierwszą ósemkę) prawa noga krzyżuje się z lewą, czyniąc mały krok na ukos w lewo przed nogę lewą; na „2“ lewa noga małym krokiem w lewo przystawia się do prawej: na „3“ obie nogi stoją w miejscu. W takcie czwartym na „1“ prawa wyrzuca się naprzód w powietrze przy jednoczesnym podniesieniu i opuszczeniu pięty nogi lewej; na „2^11, wyrzucona noga powraca na miejsce, i na „3^a obie odpoczywają. Piąty takt jest podobny do czwartego, jednakowoż wyrzuconą zostaje noga lewa a nie prawa, zaś na „3“ (podczas odpoczynku obu nóg) prawa gotuje się do kroku. W takcie szóstym na „1“ prawa krzyżuje się z lewą, wykony wuj ąc przy-tupnięte stąpnięcie na ukos na lewo przed nogę lewą i biorąc na siebie ciężar ciała, podczas gdy lewa unosi się w tej sekundzie ponad ziemię; na „2“ lewa noga wraca na miejsce i bierze ciężar ciała; na „3“ prawa gotuje się do dalszego kroku. Takty od siódmego do dziesiątego są scharakteryzowane przez ciągłe posuwanie się tancerzy w prawo. A mianowicie w takcie siódmym na „1“ noga prawa stąpa duży krok na prawo, podczas gdy pięta lewej unosi się i opuszcza na ziemię; na „2“ prawa kończy duży krok na prawo; na „3“ lewa gotuje się do kroku. W takcie ósmym na „1“ lewa stąpa duży krok na prawo, krzyżując się z prawą, przy czym pięta prawej wznosi się do góry i powraca na ziemię; na „2“ lewa kończy swój krok; na „3“ prawa gotuje się do stąpnięcia. Takt dziewiąty dokładnie powtarza siódmy, a takt dziesiąty powtarza ósmy z tą różnicą, że na „3“ noga prawa (zamiast gotowania się do nowego kroku w prawo) odrywa stopę od ziemi i spoza nogi lewej, gdzie się znajdowała, zatacza dokoła tej nogi pełne koło, krzyżując się z nią od przodu i.gotując się do skrzyżowanego małego kroku przed ową nogę.

Jak widać, cechują „pajduszkę" następujące ruchy; drobne kroki ukośne naprzód (ze skrzyżowaniem nóg), wyrzuty nóg naprzód, duże kroki w bok (ze skrzyżowaniem nóg), wreszcie zataczanie koła jedną

1

¹ Svistov leży nad Dunajem (SW od Ruszczuka). Taniec jednak został zapisany w miejscowości Tarnovo. Podaję go za S. Dźudźevem (Djoudjeff 1. c. s. 293 sq.). Tempa autor opisu niestety nie uwzględnił,

^J W dalszym ciągu przykładów opuszczamy skrót „dod. nut.“ (= dodatek nutowy), podając tylko nr bieżący.

2

Dosłownie: „Jasne dudy zapiszczały, poruszyło (zakołysało) się koło“. Jasny (jasen) w odniesieniu do dud znaczy tu zapewne tyle co 'wyraźnie (wyraziście) grający⁵.

3

D. Janković, Melodije, s. 14; opis tańca: L. i D. Janković 1. c. s. 129 sq.