klszesz266

1130 i. Moszyński: kultcra

pa—ve—ga—ju

Bo równie rzadkich zjawisk należy pojemność sekundy, występująca w pieśniach tego samego rodzaju, jak na to wskazują m. i. następujące melodie: taneczna, obrzędowe i dziecinna.

m

O la — do, la—do,

la—da-nje,

sir

do-bra dje-voj-ka

^{Nr 38} [jrf    _:j=. --3-I

Ku -tro    li je, ku-

Mom-ue—Ie, ja gle — daj — te ni, mom-ne—le, de Sta

Ko—tu, ko—tu,    vy—lij vo-du...

Natomiast tercja przytrafia się już częściej; dlatego jeden typowy przykład musi nam w tym związku wystarczyć:

Nr 41

vam ko-li —ja — ni, -su    bi —li la — ni,

fi — o — le! Do-bru fi — o — le!

i-ŻU

Kwarta i zwłaszcza kwinta są używane bardzo często. Szczególniej. powtórzmy, pieśni obrzędowe obfitują w szczupłe skale o pojemności nie przewyższającej seksty czy septymy. W bardziej zapadłych krajach słowiańskich w ogóle nie ma śród tych pieśni takich, które by przekraczały ambitus wymieniony przed chwilą. Tak na przykład między 85 obrzędowymi pieśniami ze środkowego Polesia (r. 1932) nie znalazł Kołessa ani jednej o pojemności oktawy, zaledwie jedną o pojemności septymy i dziewięć — seksty; większość miała ambitus kwinty (30 pieśni) i kwarty (44 p.); jedna — tercji. Również w zbiorze obrzędowych pieśni wiosennych z Chełmszczyzny i rosyjskiego Podola (r. 1916) nie napotkał ten autor żadnej o pojemności oktawy. Napomykając o tym fakcie, zasłużony muzykolog matoruski podkreśla, że ambitus kwarty i kwinty, jakie głównie posiadają pieśni obrzędowe, charakteryzuje najdawniejszą grupę małoruskich melodii; natomiast melodii z oktawą brak śród obrzędowych zupełnie: należą one do grupy nowszej. Zapewne mniej lub więcej podobnie lub ra--czej jeszcze prymitywniej przedstawiają się te szczegóły z zakresu melodyki na Słowiańszczyźnie bałkańskiej. Tak, powiedzmy, z 26 tamtejszych starych i nowszych obrzędowych melodii, ogłoszonych niedawno przez B. Śirołę i M. Gavazziego z zachodniej Jugosławii, aż 17 obraca się w granicach kwinty (7), kwarty (6) i tercji (4). Y. Stoin mając na myśli stare melodie bułgarskie (a więc oczywiście i większość obrzędowych), powiada o ich pojemności, że „w najprymitywniejszych nie przekracza małej tercji; w większości nie jest większa od kwarty; a o interwale seksty, jako też o większych, mówi się, jak o czymś rzadkim".

771. Tam u Słowian, gdzie nie tylko obrzędoweczy tzw. „stare¹ melodie zachowały dawny prymitywizm, lecz gdzie cechuje on w mniej szym lub większym stopniu całokształt muzycznego dorobku da nego ludu, szczupły ambitus jest cechą całego w ogóle melograficz nego materiału, jakim ten lud rozporządza. Podobne stosunki zdaj* się panować przede wszystkim na Białorusi włącznie z Polesiem, n*

1

Kolęda. Omlś. Dalmacja. ZbNŻO t. 22, r. 1917, s. 17.