84 CZĘŚĆ II. Organizacja systemów ochrony zdrowia
Ustawa o Podstawowej Opiece Zdrowotnej z 1972 r. i Plan Narodowy przyjęty w tym samym czasie położyły nacisk na podstawową opiekę zdrowotną i jej wdrożenie na poziomie lokalnym. W 1982 r. Finlandia podpisała porozumienie ze Światową Organizacją Zdrowia jako państwo pionierskie w dziedzinie szacunku dla ochrony zdrowia, mające sukcesy w budowaniu podstawowej opieki zdrowotnej i usługach profilaktycznych poprzez system publicznych centrów zdrowia. Porozumienie to umożliwiło międzynarodowe upowszechnienie osiągnięć tej polityki.
W ostatnim dziesięcioleciu polityka zdrowotna w Finlandii zmienia się w kierunku przekazywania kompetencji z poziomu centralnego na lokalny i kontynuowane jest osłabianie funkcji regulacyjnych państwa. Ponadto wsparcie polityczne uzyskują różne modele budowania regulowanego rynku usług zdrowotnych.
Minister spraw socjalnych i zdrowia jest odpowiedzialny za politykę społeczną i ochronę zdrowia i ustala priorytety. Minister ustala kierunki narodowego kroczącego planu czteroletniego, przygotowuje reformy i monitoruje ich wdrożenie. Główna Rada Bezpieczeństwa jest rodzajem „policji” pilnującej wykonywania zadań z zakresu zdrowia i pomocy społecznej przez władze lokalne i sygnalizuje o występujących nieprawidłowościach. W praktyce jej rola jest minimalna.
Od lata 1997 r. Finlandia została podzielona na 5 prowincji i jeden obszar autonomiczny Aland Islands.
Odpowiedzialność za finansowanie ochrony zdrowia, administrowanie usługami zdrowotnymi i wdrażaniem polityki zdrowotnej jest powierzona 455 gminom, które są rządzone przez obieralne rady gmin. Rada ma prawo ściągania podatków proporcjonalnych do podatku dochodowego, aby powiększyć fundusz ochrony zdrowia, niezależnie od subsydiów otrzymywanych na ten cel od rządu. Proces podejmowania decyzji w planowaniu usług socjalnych i zdrowotnych różni się nieznacznie w poszczególnych gminach. Generalny trend polega na jak najdalszym delegowaniu władzy na możliwie najniższy szczebel, na przykład do zarządów zdrowia lub urzędników prowadzących.
W celu planowania i dostawy usług drugiego szczebla referencyjnego i hospitalizacji kraj podzielono na 21 dystryktów, przy czym Uniwersytecki Szpital w Helsinkach stanowi odrębną jednostkę. W każdym dystrykcie szpitalnym władze lokalne tworzą formę federacji, która jest właścicielem i organem prowadzącym szpitale. Każdy dystrykt ma radę składającą się z członków wskazanych przez władze lokalne, zarząd szpitala wybrany przez radę oraz kierownictwo szpitala składające się zazwyczaj z dyrektora, dyrektora ds. medycznych i dyrektora ds. pielęgniarstwa.
Zabezpieczenie i dochód z niektórych usług jest zarządzany pod nadzorem systemu narodowego ubezpieczenia. Narodowy Instytut Socjalny podlega parlamentowi Finlandii i ustala częściowe refundowanie pacjentom przepisywanych farmaceutyków, prywatnej opieki zdrowotnej, usług opiekuńczych i innych.
Finansowanie ochrony zdrowia pochodzi głównie z funduszy publicznych zwężanych z usługami socjalnymi, przy czym udział finansowy gmin wynosi średnio