IMGg62 (4)

32 WSPIERANIE ROZWOJU DZIECI W PROCESIE WCZESNEJ EDUKACJI

W procesie kształcenia podstawowymi podmiotami („aktorami”) są nauczyciele i uczniowie, nieco mniejsze ale istotne znaczenie mają rodzice. Osobą organizującą proces kształcenia i odpowiedzialną za jego efekty jest nauczyciel, jako osoba realizująca różnorodne czynności związane z tokiem kształcenia efektywnego.

Proces kształcenia, teoria kształcenia są składnikiem dziedziny poznania dydaktyki ogólnej, w publikacjach podręcznikowych i publikacjach naukowych można znajdować zestawy czynności nauczycieli, które są lub mogą być wykonywane w toku spełniania obowiązków zawodowych. Dokonana przeze mnie analiza podstawowych czynności nauczycieli wymienianych w publikacjach dydaktycznych (analizie poddałem głównie akademickie podręczniki dydaktyki i książki traktujące o celach nauczania) skłania do ujmowania ich zgodnie z pełnionymi przez nauczycieli rolami w następujące kategorie i wchodzące w ich skład główne czynności:

1)    nauczyciel jako osoba realizująca cele kształcenia, wychowania, profilaktyki realizuje czynności takie jak: zaznajamianie, przekazywanie, kształtowanie, stosowanie (środków), przygotowywanie, wdrażanie, wskazywanie, organizowanie, ukierunkowywanie, realizowanie, wzmacnianie, zmienianie, optymalizowanie, podtrzymywanie, rozwiązywanie, wykładanie, opisywanie, dyskutowanie, objaśnianie, tłumaczenie, omawianie, systematyzowanie, przypominanie, powtarzanie, rozwiązywanie (zadań, problemów), syntetyzowanie, różnicowanie, indywidualizowanie;

2)    nauczyciel jako osoba wchodząca w interakcje z uczniami i motywująca ich do działań przede wszystkim podejmuje następujące czynności: pobudzanie, rozwijanie, zwiększanie, motywowanie (inspirowanie, zachęcanie, animowanie), wspomaganie (rozwoju), rozwijanie (np. zdolności, zainteresowań);

3)    nauczyciel jako osoba sprawdzająca efekty realizacji celów, efekty kształcenia spełnia głównie następujące czynności: kontrolowanie (sprawdzanie, pytanie, testowanie), ocenianie (wartościowanie, szacowanie), zadawanie, polecanie, odpowiadanie (na pytania uczniów);

4)    nauczyciel jako badacz pedagogiczny oddaje się takim czynnościom jak poznawanie, badanie, analizowanie, syntetyzowanie, opisywanie, rozpoznawanie (diagnozowanie), wyjaśnianie, rozumienie, interpretowanie, eksperymentowanie;

5)    nauczyciel jako innowator stara się podejmować następujące czynności: tworzenie, ulepszanie, zmienianie (korzystne).

W analizowanych przeze mnie książkach z literatury przedmiotu z dziedziny dydaktyki ogólnej nie występuje wskazywana jako pierwszoplanowa lub drugoplanowa czynność określana mianem wspierania, co wydaje się dość zaskakującą