Terapia rodzin Namysłowska42

Rozdział 8

i miii joiuilne odcięcie się.

i .....|,.inilm odiięcie się pomaga członkom rodziny, szczególnie

l i mm Morę uległy procesowi triangulacji, szukać swobody. Ta P .. inloswoboda" jest bardziej ucieczką od nie rozwiązanej zależności 111/ prawdziwą separacją od rodziny. Dlatego też osiągana jest najczęściej poprzez ucieczkę z domu rodzinnego, tworzenie geograficznych i psychologicznych barier pomiędzy sobą a systemem rodzinnym. Im większa jest fuzja pomiędzy członkami rodziny, tym większe ryzyko posługiwania się procesem emocjonalnego odcięcia w okresie dorastania. Jak pisze Kerr (1981), ten mechanizm ma bardzo ciekawą cechę, jednocześnie wskazuje na problem, rozwiązuje go oraz tworzy. Wskazuje na fuzję w systemie rodzinnym, rozwiązuje ją poprzez stwarzanie emocjonalnego dystansu i redukcję lęku, równocześnie zaś tworzy problem poprzez izolowanie od siebie ludzi, którzy mogliby skorzystać na wzajemnych kontaktach.

6.    Proces transmisji wielopokoleniowej.

Proces transmisji wielopokoleniowej oznacza przepływ procesów emocjonalnych z pokolenia na pokolenie. Poważna dysfunkcja w danej generacji postrzegana jest jako wynik tego, co działo się w pokoleniach poprzednich. Stąd słynne powiedzenie Bowena (1960), że schizofrenia jest produktem co najmniej trzech generacji systemu rodzinnego. Ten proces jest także odpowiedzialny za opisane poniżej różnice w stopniu zróżnicowania „ja” w różnych gałęziach rodziny.

7.    Pozycja rodzeństwa.

W rozważaniach nad pozycją rodzeństwa w rodzinie Bowen odwołuje się do publikacji Tomana Family Constellation (1961). Sądzi on, że pozycja dziecka w systemie rodzinnym w momencie urodzenia w dużej mierze determinuje jego późniejsze funkcjonowanie w tym systemie. Funkcjonalne oczekiwania wobec najstarszych, najmłodszych itd. dzieci w rodzinie są wbudowane w stukturę rodziny i przenoszone z pokolenia na pokolenie.

8.    Społeczne procesy emocjonalne.

W tym pojęciu Bowen ekstrapoluje teorie dotyczące funkcjonowania systemów rodzinnych na szersze systemy społeczne. Jest w tym przypadku pesymistą, sądzi bowiem, że systemy społeczne stają się coraz mniej zróżnicowane i niesie to duże ryzyko dla jednostek je tworzących. Na zakończenie omawiania podstawowych pojęć teorii systemów rodzinnych chcielibyśmy na chwilę zatrzymać się nad pojęciem lęku w rodzinie. Bowen twierdzi, że poziom chroniczngo lęku jednostki i rodziny jest równoległy do podstawowego poziomu zróżnicowania pomiędzy jednostką a rodziną. Rozumieć to należy w ten sposób, że niższemu poziomowi zróżnicowania odpowiada wyższy poziom lęku w systemie rodzinnym. Funkcjonowanie członków rodziny o złym zróżnicowaniu staje się zależne od wzajemnych relacji, w wyniku czego są oni narażeni na przeżywanie chronicznego lęku. Dodatkowo, osoby niezdolne do autonomii i separacji mają trudności w osiąganiu autentycznej bliskości. Tym samym nie mogą znaleźć oparcia w kontaktach z innymi członkami systemu rodzinnego lub ludźmi spoza rodziny, które pomogłyby obniżyć poziom lęku. Przykładem takiej rodziny może być rodzina jednej z pacjentek przyjętej do Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Przy przyjęciu dominującymi objawami były u pacjentki objawy lęku. Równie wysoki był poziom lęku u obojga rodziców pacjentki, a nieco mniejszy, choć też wyraźny u obu sióstr pacjentki. Ojciec identyfikowanej pacjentki podczas przyjęcia córki do szpitala płakał, twierdził, że nie zniesie rozstania z córka. Diagnostyczna sesja rodziny ujawniła wyraźne niezróżnicowanie w systemie rodzinnym, brak granic pomiędzy podsystemami. Rodzina ta w pełni spełniała kryteria rodziny o niezróżnicowanym ego rodzinnym. Przejawiało się to w funkcjonowaniu rodziny tym, że osiemnastoletnia córka spała z matką, a równocześnie rodzinę cechował brak autonomii jej członków. Nikt nie miał własnych znajomych, przyjaciół i zainteresowań nie związanych z rodziną, wszyscy razem chodzili z wizytami, nikt nie wyjeżdżał osobno na wakacje. (Namysłowska, Siewierska 1994). Bowen (1966) zwraca także uwagę na zjawisko transgeneracyjnej transmisji lęku. Uważa on, że jeśli prześledzimy wielopokoleniową historię rodziny, okaże się, że w każdej z nich są gałęzie wykazujące stopniowy wzrost poziomu niezróżnicowania w efekcie chronicznego lęku, podczas gdy w innych dokonuje się różnicowanie członków rodziny i poziom lęku obniża się. Odpowiedzialne są za to następujące procesy:

1) dzieci w tej samej rodzinie nuklearnej są w różnym stopniu odseparowane od rodziców,