WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJI1 I djvu

168

§. 241. Przejdźmy obecnie do jaja. Każdemu z nas jest znany zwyczaj wspólnego pożywania jaja na Wielkanoc, jak opłatka na Boże Narodzenie. Ten zwyczaj prawdopodobnie był niegdyś W całem naszem plemieniu Aryów, bowiem już w epoce klas-sycznej jaja farbowane na biało i czerwono widzimy zupełnie jasno. Co więcej, znajdujemy jaja kamienne lub z terracoty malowane dwoma kolorami a to jest dowodem, że co u nas do dziś pozostało rytualnem tylko w pewnym, dość krótkim czasie — przez 7 dni po Wielkiej Nocy — to było niegdyś w stałem użyciu, do czego oczywiście prawdziwe jajo nadawało się z trudnością ze względu na wątłość jako też łatwe psucie się. Czerwone jajo jest i we Francyi, lecz opiekane w cieście, jak to możemy widzieć w muzeum Folklore w Tro-cadero. (Fig. 576 rys. z natury). Ono jest i w Niemczech i w Rumunii także — ono jest w całej Słowiańszczyźnie a z bardzo znamiennym rytuałem. Na Morawach i w Czechach czas Wielkiej nocy, czas czerwonych jaj zwie się „omlaziny". Na Ukrainie, jeżeli na zapusty dziewczyna przyjęła poczęstunek od chłopaka, to się zobowiązała zarazem obdarzyć go na W. Noc kraszankami i pisankami. Taka para to najczęściej małżeństwo w przyszłości. Zwykła zabawa przy tern jest to, że naprzykład ona trzyma jedno jajo a on drugiem stara się je rozbić. Jeżeli dodamy, że nosek jaja oznacza płeć męzką a strona przeciwna żeńską, to ów zwyczaj tłuczenia jaj jest dość jasnym i odpowiednim myśli owych uroczystych dni. — Otóż, jeżeli zwrócimy uwagę na ornamenta, któremi są te pisanki pokryte, to znajdziemy tam całe szeregi naszych symbolów, jak to z załączonych tu rysunków sądzić możemy. (Fig. 577—584). Jeszcze jeden rytualny zwyczaj z Ukrainy. Wdowa na grobie zmarłego męża składa w poniedziałek po przewodach kraszanki i pisanki i skarży się przed nim na wszelkie troski i dolegliwości, jakie ją spotkały. Przyjście na świat i grób, to są tylko dwie formy tej samej tajemnicy życia, która się ukrywa w jaju, ono więc jest zupełnie odpowiednim symbolem tak w ręku zakochanych, jakoteż i wdowy na grobie zmarłego męża. (Porównaj Bachofen K. Grabersymbolik der