WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJIB I djvu

przyczyny, któraby się grafiką dała uzasadnić. Jedna część gwiazdy, trójkąta lub krzyża, nie zapowiada niczem a niczem, że po drugiej stronie jeden z kątów będzie rozszerzony na przestrzeń, na której stanie gałąź, ołtarz, swastika, słońce czy jakaś tryada (Fig. 188—141). Tutaj ani symetrya niepotrze-bująca żadnej myśli, ani traf graficzny, przy którym nie bywa nigdy utrudniania rysunku, nie mogą być przyjęte za podstawę. Te wszystkie rysunki dokonane z rozmysłem, a nie zważając na to, że takie wciskanie jednego rysunku do drugiego, wymaga większej pracy, ostrożności i rozmysłu w^t rysunku. Kto się chce przekonać, niech spróbuje szybko narysować swastikę lub słońce w biegu, napewno się omyli. Swastika wcale nie należy do pierwocin grafiki, a symbolik rysownik na Hisarliku nie starał się o żadne ułatwienia. Dowodem tego cyfry graficznych gwiazd. Zważmy, że na 56 gwiazd w III-ej warstwie mamy najbardziej niesymetrycznych, 5-cio ramiennych, najtrudniejszych do zrobienia 22 — dość trudnych 6-cio ramiennych 17, a najłatwiejszych, które nawet trafem mogą się utworzyć 8-mio ramiennych tylko 3. — Dla warstwy IV-ej te cyfry są 45—23, 16, 1.

Zauważmy, że rysunek wykończony, dokładny, ścisłe symetryczny, zdarza się bardzo rzadko na Hisarliku i to jest właśnie dowodem bardzo mówiącym, że to są symbole, a nie ornamenta. Najdzikszy człowiek, tworząc takowe, a szczególnie geometryczne, stara się widocznie o ich wykończenie — tu wcale nie widać tej staranności, a przeciwnie bardzo często widać pośpiech, bo jeżeli to jest powszechnie znany a ciągle używany symbol, to i ledwo zarysowany znaczek wystarczy. Iluż wśród nas żegna się tak szybko, że każdy nieznający formuły żegnania się, najzupełniej nie zrozumie tego ruchu. Popatrzmy na ich wyroby metalowe (Schliemann. Ilios pg. od 572 do 635), a także i na ornamenta wyrobów ceramicznych, lecz tam, gdzie napewno nie było myśli o żadnym symbolu, widzimy te rysunki bardzo dokładnie wyrobione, więc prędkie ich zaznaczenie na innych wyrobach, szczególnie na wotach, świadczy, że tu szło o treść a nie o formę.