12435 skanuj0014

68    POEZJA OKOLICZNOŚCIOWA — NURT PANEGIRYCZNY

Herb błyszczy, ale twoich nie masz tutaj kości, Wiecznej sławy rycerzu, o Zawiszo Czarny;

Wielki wprawdzie był ród twój, ale większe czyny,

0    wzorze rzadkiej cnoty, zaszczycie ojczyzny!

⁵ Twoich tu dzieł i zasług podziwienia godnych,

1    umysłu wielkości nie chcę opisywać,

Bo szczupłe nie objęłyby ich pergaminy,

Gdy sława twa po całym rozległa się świecie;

Lecz jaki był twój koniec, jakiej śmierci ciosem

¹⁰ Zgładzony ległeś, słabym mym wyśpiewam pieniem.

Roku tysiąc czterechsetnego dwudziestego Ósmego (o, ty roku dla wszystkich żałobny!) Zamierzył iść na Teukrów z całą swą potęgą Zygmunt, cesarz a razem także król węgierski.

® Lecz gdy zamek Gołubiec na szczycie wysokiej Góry, pod którą Dunaj swoje nurty toczy,

Zdobyć chce z natężeniem wszystkiej swojej siły,

w. 1 herb błyszczy — wzmianka o herbie związana zapewne z poetyką epitafium, a więc utworu pierwotnie przeznaczonego do umieszczenia na płycie nagrobnej.

w. 5-8 Dla podkreślenia dokonań i zalet rycerza autor posługuje się toposem niewyrażalności.

w. 13 na Teukrów — na Turków; autor używa antycznej nazwy Teukrów (Trojan), wykorzystując podobieństwo brzmieniowe i fakt, że Trojanie mieszkali w Azji Mniejszej na terenach zajętych później przez Turków.

w. 14 Zygmunt Luksemburczyk (1368-1437)—król Węgier i Niemiec, cesarz rzymski narodu niemieckiego (koronowany na cesarza w 1433).

w. 15 Gołubiec — twierdza Golubac (dzisiaj wieś o tej nazwie) znajdowała się w Serbii, nad brzegiem Dunaju, nieco ponad sto kilometrów na wschód od Belgradu.

Pobity w końcu Teukrów orężem, ucieka Gęsto siekąc wiosłami fale Dunajowe.

²⁰ Nie opuścił cię, nagląc stałego w oporze Do powrotu, ale ty, wiemy swojej sławie,

Za hańbę i występek miałeś własne zdrowie Ratować, część swych braci odbiegłszy w przygodzie, Kiedy śmierć zgubne na nich wymierzała ciosy

²⁵ I nic nie zostawało, tylko zgon chwalebny.

Błyszczą pola orężem, sroży się Mars wściekły,

Tuman się wznosi, hukiem powietrze rozbrzmiewa.

Jak straszna wojna! Ile w tej wojnie potoków Krwi płynie! Pola całe zasłane trupami;*-*^ •

³⁰ Widząc cię z mieczem w dłoni, zdjętego zapałem,

W zbroi, która się jasno od złota migoce,

Teukr rzecze: „Cóż to? Czy to srogi syn Tetydy,

Którego tyle wieków więziły otchłanie

Orku, wypada z nich znów, by krew rozlać Frygów?

³⁵ Czy nowy Ajaks z nami bój wszczyna zawzięty?

w. 20 nie opuścił cię — król cofając się, wysłał łódź na południowy brzeg Dunaju, by umożliwić odwrót również Zawiszy, ale ten nie chciał pozostawić towarzyszących mu w walce rycerzy.

w. 26 Mars wściekły — metonimicznie użyte imię boga wojny wyraża zaciekłość toczonych walk.

w. 32 syn Tetydy Achilles, najdzielniejszy z wojowników greckich pod Troją.

w. 34 Orkus — rzymski bóg rządzący światem zmarłych, utożsamiany z Plutonem i Hadesem; również nazwa miejsca pobytu zmarłych.

w. 34 Ftygowie — mieszkańcy Frygii to zarówno Trojanie, jak i później Turcy.

w. 35 Ajaks — syn Telamona, najdzielniejszy po Achillesie bohater grecki pod Troją.