DSC00294 (20)

L VI POEZJA OKOLICZNOŚCIOWA NURT PANEOIRYCZNY

zaznaczone w rękopisie nuty, ale tylko do wykonania woka ne-go, bez notacji instrumentalnej. Utwór jest wezwaniem Polaków do wyrażania radości z powodu narodzin królewicza i do oddania czci Chrystusowi, który najpierw oświecił nasz naród światłem wiary, a teraz pozwolił zajaśnieć blaskiem następcy tronu. Poeta wymienia królewskich rodziców, Zofię i niezwyciężonego Władysława, podaje imię wybrane dla dziecka oraz szczegółową datę jego urodzin, a wreszcie wzywa do wysławiania w hymnach nowo narodzonego syna władcy.

Rytm wiersza jest trocheiczno-jambiczny, podporządkowany melodii, rymy najczęściej dwuzgłoskowe, parzyste. Wyszukane, rzadko używane słownictwo, gra słów (novus rexpoli soli patrie — „nowy król [z] nieba ziemskiej ojczyzny”), rymujące się podobnie brzmiące rozkaźniki (pange, clange — „śpiewaj, krzycz”), pompatyczne przenośnie (nitor inclite claredinis — „blask znakomitej jasności”) miały zapewne nadawać podniosły ton pieśni o charakterze panegirycznym.

Mikołaj [?] — Pieśń na narodziny królewicza Kazimierza JH\ storigraphi aciem]. Również kolejny syn Władysława Jagiełły został uczczony kantatą zapewne przez tego samego autora, o czym przekonuje jeszcze bardziej napuszony, wręcz manieryczny styl tego utworu. Pojawiają się neologizmy, jak vemithronos vemulus („wiośniany wiosno-władca”), udziwnione sformułowania (dona manant crassa copia—„dary spływają gęstą obfitością”), wyszukane metafory (Zofia jako Saba A ustri prozę lica — „Saba Południa przy słoneczna”), co niejednokrotnie utrudnia zrozumienie sensu. Zróżnicowane wielkością strofy są bardziej niż poprzednio jednolite pod względem rytmicznym: zasadniczo wypełniają je dymetry jambiczne i dy-metry trocheiczne, przeważają rymy parzyste, niekiedy jedno-sylabowe.

Pieśń zachęca do opiewania narodzin królewicza, które są dowodem szczególnie sprzyjającego Polakom losu. Podobnie jak w utworze poświęconym Władysławowi, poeta podaje datę przyjścia na świat królewskiego dziedzica, choć czyni to w sposób bardziej skomplikowany, a mniej precyzyjny. Kantatę kończą pochwały rodziców Kazimierza oraz podkreślenie znaczenia ich rodu.

III. POEZJA OKOLICZNOŚCIOWA —

NURT HISTORYCZNY

Obok nurtu panegirycznego w ramach poezji okolicznościowej można wyróżnić cały szereg utworów utrwalających pamięć o istotnych wydarzeniach, zarówno odległych w czasie, jak też przede wszystkim tych, które dokonywały się aktualnie. Wiersze te łącząc daty i fakty, pełniły funkcję kronikarską, a zarazem dostarczały informacji bieżących, wpływając na kształtowanie się opinii publicznej. Dotyczyły bitew, napadów, fundacji kościołów i klasztorów, ale także losów znaczących jednostek czy sytuacji gospodarczej w mieście. Jeżeli w utworach tych pojawiał się element pochwalny, to miał on znaczenie drugoplanowe, bowiem zasadniczą sprawą było zwrócenie uwagi na opisywane realia zdarzeń. Oczywiście, nie wykluczało to pouczeń moralnych, wypływających z oceny przedstawianej rzeczywistości, a zatem obecności pierwiastka dydaktycznego.

Bf PIEŚNI I METRA HISTORYCZNE

Dłuższe opowieści epickie, dotyczące wydarzeń historycznych, określamy najczęściej mianem „pieśni” lub bardziej ogólnie „wierszy”, czyli tzw. „metrów”, choć funkcjonując samo-