BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (57)

Przykład

Wytwórnia makaronu, jako inwestor, zajęła długą pozycję w kontrakcie „for. ward , zawartym 25 stycznia 200X r. z włoską firmą na dostarczenie 10 ton spe-cjalnej mąki do wyrobu spaghetti w terminie półrocznym, tzn. zobowiązał się do kupna określonej w umowie mąki 25 lipca 200X r. W dniu zawarcia kontraktu cena za 1 t mąki wynosiła 5000 zł¹²⁵. Rozliczenie transakcji zostanie przeprowadzone w drodze wyrównania różnic między cenami: natychmiastową i do-stawy¹²⁶. Cenę dostawy w kontrakcie ustalono na 5500 zł/tonę. Zakłada się, tt w dniu rozliczenia kontraktu cena natychmiastowa wynosiła:

a)    6000 zł/tonę,

b)    4500 zł/tonę.

Gdyby założenie pierwsze miało miejsce w praktyce, to inwestor zyskałby realizując kontrakt kwotę 5000 zł¹²⁷. W drugim przypadku - straciłby 1000 zł¹²⁸, a druga strona kontraktu - zajmująca pozycję krótką - zyskuje taką samą kwotę.

Do podstawowych celów, dla któiycb stosuje się kontrakty „forward” (a także „futures” i opcje), można zaliczyć:

1) hedging - zabezpieczenie się przed zmianą wartości instrumentu Cele bazowego,

kontraktów 2) arbitraż - charakteryzujący się wykorzystaniem różnic między forward _cenamj instrumentów pochodnych (bazowych) na różnych rynkach dla uzyskania oczekiwanych wartości bez ryzyka,

3) spekulację - polegającą na zajęciu otwartej pozycji w kontrakcie w celu uzyskania korzyści w przypadku zmiany cen instrumentów pochodnych.

Przy hedgingu zawarcie kontraktu terminowego ma na celu uniknięcie strat w przypadku niekorzystnego kształtowania się cen instrumentu bazowego w przyszłości. Przykładowo z punktu widzenia kupującego walutę obcą ryzykiem jest zwiększenie się kursu (ceny zakupu) waluty w przyszłości. Dlatego też może on zająć długą pozycję na rynku, tzn. kupić walutę w określonym dniu po określonej cenie.

Jak już uprzednio podkreślono arbitraż polega na dokonywaniu transakcji przy wykorzystaniu:

•    różnic w cenach instrumentów pochodnych występujących na różnych rynkach lub

•    różnic między cenami instrumentów pochodnych i instrumentów bazowych na tynku transakcji natychmiastowych (pieniężnych).

^:J Jest to tzw. cena natychmiastowa (cena spot).

Tzn. po cenie określonej w kontrakcie, która obowiązuje w dniu jego rozliczenia. Tzn. (6000 - 5500) x 10.

\f] odróżnieniu od arbitrażu spekulacja polega na otwieraniu pozycji dhi-

jch lub krótkich - albo obu na raz z różnymi terminami wykonania lub na róż-jj wartość umowną - i oczekiwaniu na zysk, gdy ceny ukształtują się zgodnie

flH    .    > nu

2 założeniami¹”.

Pojęcie

kontraktu

„wap”

Instrumentem pochodnym rynku pozagiełdowego jest również kontrakt „swap”, na podstawie którego strony zobowiązują się do wzajemni wymiany określonych instrumentów finansowych lub płynących i nich pożytków na określonych zasadach i w ustalonych w przyszłości terminach.

Cechą charakterystyczną kontraktu „swap” jest zamiana jednego ryzyka na drugie, będącego mniejszym w ocenie strony zawierającej umowę. Trzeba ponadto podkreślić, iż przedmiotem rozliczenia przy kontraktach „swap" są tylko skutki finansowe, nie występuje natomiast fizyczna dostawa towaru.

Do podstawowych rodzajów tego typu kontraktu zalicza się:

•    swap odsetkowy (interest ratę swap),

•    swap walutowy (currency swap),

•    swap towarowy (commodity swap).

Swip

odsetkowy

Swap odsetkowy jest umową polegającą na zamianie okresowo płaconych odsetek - obliczanych według stopy oprocentowania zmiennej na stałą lub odwrotnie - przy zachowaniu tej samej kwoty i tej samej waluty. Tego rodzaju kontrakt daje więc możliwość oddziaływania na ryzyko finansowe wynikające ze zmiany stopy oprocentowania.

Swap walutowy jest umową, w której strony transakcji zobowiązują || się do: wymiany pożyczek w różnych walutach bezpośrednio po zawarciu „Mowy umowy, opłacania okresowych odsetek od kwot nominalnych pożyczek i ich zwrotu po ustalonym terminie. Przy tego rodzaju kontraktach istnieje możliwość zamiany ryzyka związanego ze zmianą kursu jednej waluty na ryzyko zmiany kursu drugiej waluty.

Smp

iowirowy

Swap towarowy jest umową, w której strony zobowiązują się do wymiany w określonym czasie płatności w kwocie ustalonej¹¹⁰ na podstawie cen i ilości danego towaru lub grupy towarów.

Mimo iż jest to swap towarowy, to przedmiotem jest tylko rozliczenie finansowe, a nie dochodzi przy tym do fizycznej wymiany towarów będących przedmiotem transakcji. Jest to zresztą zgodne z istotą kontraktu „swap”.

Jak już uprzednio podkreślono instrumenty finansowe można podzielić na: pierwotne, pochodne i złożone.

^IM Pata przykład nr 3.

™ Jedna ze stron zobowiązuje się płacić stalą cenę.