CCF20140127030

222

Księga clmna. Przyczyny społeczne i typy społeczne

nanie to wystarcza, aby udowodnić, że wdowcy popełniają więcej samobójstw niż żonaci mężczyźni w tym samym wieku, nie można z tego wysnuć żadnego wniosku dotyczącego ich skłonności do samobójstwa w porównaniu ze skłonnością ludzi stanu wolnego.

Wreszcie kiedy porównuje się tylko średnie, można dostrzec jedynie w przybliżeniu fakty i stosunki między nimi. Może zatem zdarzyć się, że na ogół żonaci mężczyźni popełniają mniej samobójstw niż kawalerowie i że jednak w pewnych okresach życia relacja ta wyjątkowo ulega odwróceniu; w rzeczy samej zobaczymy, że do tego dochodzi. Te wyjątki, pouczające dla wyjaśnienia zjawiska, nie mogą być ujawnione przy zastosowaniu poprzedniej metody. Ponadto przy zmianie wieku ludności mogą również wystąpić zmiany, które nie doprowadząją wprawdzie do zupełnego odwrócenia proporcji, lecz mają swoje znaczenie. W związku z tym znaczenie to należy ujawnić.

[^Jedyna metoda uniknięcia tych niedogodności polega na określeniu wskaźnika samobójstw w każdej grupie rozpatrywanej oddzielnie dla każdego wieku w życiu. W takich warunkach będzie można porównać na przykład nieżonatych mężczyzn w wieku od 25 do 30 lat z żonatymi i wdowcami w tym samym wieku, i podobnie uczynić w odniesieniu do innych okresów; w taki sposób wpływ stanu cywilnego będzie oddzielony od innych wpływów, a wszelkie zmiany, jakim może podlegać, staną się widoczne. Jest to zresztą metoda zastosowana po raz pierwszy przez Ber-tiliona do obliczania poziomu śmiertelności i urodzeń. [Niestety w oficjalnych publikacjach nie podaje się danych koniecznych do tego porównania¹. Wskazywany jest tylko wiek samobójców niezależnie od ich stanu cywilnego. Z tego, co wiemy, jedyną pracą sporządzoną w inny sposób jest publikacja dotycząca Wielkiego

Księstwa Oldenburga (obejmująca też księstwa Lubeki i Birken-feldu)⁷. Dla okresu 1871-1885 podąje ona rozkład samobójstw ⁷Oczywiście istnieje także szwedzka statystyka, wydrukowana w Bulletin de dćmocjraphie natlonale, 1878, s. 195, w której podano te same informacje. nie nadaje się ona jednak do użytku. Przede wszystkim wdowcy są tam rozpatrywani razem z kawalerami, co sprawia, że porównaniejest mało istotne, ponieważ tak różne stany powinny być wyodrębnione. Ponadto naszym zdaniem jest błędna. Oto liczby, które w niej znajdujemy.

	16-25	26-35	36-45	46-55	56-65	66-75	Powyżej
	lat	lat	lat	lat	lal	lat

Liczba samobójstw na 100 000 mieszkańców obu pici, logo .samego sianu cyw Ilu cno I w tym samym wieku

Mężczyźni: żonaci	10,51	10,58	10,77	24,08	26,29	20,76	9,40
nieżonaci (wdowcy i Kawalerowie)	5,69	25,73	66,95	90,72	150,08	229,27	333,35
Kobiety: zamężne	2,63	2,76	4,15	5,55	7,09	4,67	7,64
niezamężne	2,99	6,14	13,23	17,05	25,98	51,93	34,69

Ile razy częściej osoby stanu wolnego zabljąją się niż osoby zamężne lub żonate _______tę| samej nici I w tym samym wieku?____

Mężczyźni	1 °'^5 1	2,4	1 3,5	3,7 1	5.7 1	11	37
Kobiety	1 M3 1	2,22	1 3,10	| 3,04 |	3,66 1	11,12 |	4,5

Wyniki tc wydały się nam od razu podejrzane w związku z dużym stopniem zabezpieczenia przed samobójstwem, z. którego mieliby korzystać ludzie żonaci w podeszłym wieku, co zaprzecza znanym nam faktom. W celu dokonania weryfikacji, którą uznaliśmy za konieczną, wyszukaliśmy bezwzględne liczby samobójstw popełnionych przez każdą grupę wieku i w tym samym okresie. Oto liczby dla pici męskiej:

	16-25 lat	26-35 lat	36-45 lat	46-55 lat	56-65 lat	66-75 lat	Powyżej
Żonaci	16	220	567	640	383	140	15
nieżonaci	283	519	410	269	217	156	56

Porównując te liczby z odpowiednimi liczbami podanymi wyżej, można się przekonać, że popełniono błąd. W rzeczy samej dla ludzi żonatych i nieżonatych w wieku od 66 do 75 lat absolutna liczba samobójstw jest prawie taka sama, podczas gdy na 100000 mieszkańców pierwsi zabijają się 11 razy rzadziej niż drudzy. Aby to uzyskać, w tym przedziale wiekowym powinno być około 10 razy (dokładnie 9,2) więcej mężczyzn żonatych niż nieżonatych, czyli razem wziętych wdowców i kawalerów. Z tego samego powodu populacja mężczyzn żonatych powinna być dokładnie 10 razy większa niż pozostała. W podeszłym wieku jest bardzo wielu wdowców i razem z kawalerami

1

Wysiłek potrzebny do zebrania tych informacji jest znaczny, jeśli podejmuje go jedna osoba, a mógłby być wykonany bez trudu przez oficjalne biura statystyczne. Daje się nam wszelkie nieinteresujące informacje, a zataja jedyną, która, jak zobaczymy dalej, pozwoliłaby nam na ocenę stanu, w którym znąjdgje się rodzina w różnych społeczeństwach europejskich.