DSC00657 (9)

777

LITURGIA GODZIN

tylko nabożeństwem, lecz także teofanią Ecclesia orans, manifestacją tajemnicy Kościoła, misterium Chrystusa jako Światłości, tryumfu Jego zmartwychwstania, w który włącza się wierzący poprzez sakrament chrztu i Eucharystię.

b) Lit. wschodniosyryjska (lub usyro-chaldejska), koptyjska i etiopska

Lit. chaldejska. Oficjum chaldejskie ma charakter typowo monastyczny. Lelya, czyli modlitwa o północy, jest szczególnie długa. Psalmy podzielone są na (0 mannyata, z których każda obejmuje 3 psalmy. Wszystkie psalmy odmawiane są w ciągu 6 dni. Oficjum uzupełniają elementy hymnograficzne i ceremonie (okadzanie, światło). W niedzielę z modlitwą nocną złączona jest wigilia (pozostałość oficjum typu katedralnego). Laudes (sapra) sprawowane są po lełya. W praktykowaniu całego oficjum dużą rolę odgrywa bema (ambona). Wiele parafii katolików chaldejskich odprawia LG codziennie. W pd. Indiach (ryt malabarski) w parafiach oficjum prawie zamarło. Utrzymuje się jedynie w diecezji Kaniirapolly, w Laudes uczestniczą wierni. Znawca liturgii wschodnich, I. H. Dalmais, zauważa, żc LG obejmowała nie tylko mnichów, ale i grupy laikatu, z których tworzono rodzaj bractw i zachowywano dla nich zaszczytny tytuł diakonów.

Stwierdzeń dotyczących struktury czy praktyki LG w Kościołach wschodnich nie należy generalizować z powodu ogromnego zróżnicowania. Poszczególne oficja zawierają w różnej proporcji jako elementy konstytuujące: psalmy. Pismo św., hymnodię, modlitwy. Po psalmach następują modlitwy wspólnotowe bądź indywidualne, wywodzące się z twórczości pozaskrypturystycznej. Podkreśliła to Egeria, opisując oficjum w Jerozolimie. Podobne świadectwo pozostawił św. Bazyli, bp Cezarei Kapadockiej.

Liturgie te pozostają w eursus LG, uogólniając nieco, w nurcie oficjum typu monastycznego. Są to ślady głębokiej tradycji sięgającej Klemensa z Aleksandrii i Orygenesa, którzy zachęcali do nieustannej modlitwy. Wiadomą sprawą jest bogaty rozwój życia monastycznego w Egipcie.

Lit. koptyjska. W lit. koptyjskiej recytuje się 75 psalmów, zawsze tych samych. Pomiędzy Kompletą a nokturnem (oficjum o północy) Koptowie sprawują specjalną Godzinę zwaną Godziną miłosierdzia, która jest w pewnym sensie powtórzeniem Komplety. Pojawiła się dopiero za Abu'1-Barakat ibn Kabara (ok. 1320). Znajduje się tylko w źródłach arabskich. Stosowana jest jedynie w monastyrach. W oficjum koptyjskim spotyka się wielokrotne Kyrie, e/eison (41 lub 50 razy), Godziny kończą się także śpiewem do Bogarodzicy Maryi (Theotokion). Jutrznia zawiera hymn Chwała na wysokości. Recytacja psalmów odbywa się w milczeniu. Pierwszy werset psalmu rozpoczyna przewodniczący (kapłan), następnie cały psalm każdy z mnichów recytuje indywidualnie w ciszy. Inną cechą tego oficjum jest przekazywanie sobie pocałunku pokoju na zakończenie wieczornej synaksy. W monastyrze Koptów prawosławnych św. Makarego w Wadi an Natrum oficjum to jest szczególnie pielęgnowane. Liturgia ta jest nadal żywa w kościołach koptyjskich. Ukazało się tłum. niem. koptyjskiej LG: Agpeya. Dos koptische Sumdenbuch (tłum. B. M. Wolf, A. Wahba), Wu 1984.

Lit. etiopska. Oficjum typu etiopskiego zachowuje podobną strukturę jak koptyjskie, pozostawia jednak dużo miejsca elementom lirycznym, śpiewom ku czci NMP. W oficjum nie ma Godziny miłosierdzia, ale jest oficjum „w porze piania koguta”. Pełne oficjum sprawowane jest tylko w zakonach. Parafie ograniczają się do Nieszporów w sobotę wieczorem i Matutinum rano przed Eucharystią.