DSC00644 (7)

764

LITURGIA GODZIN

3.    Kantyki

Oprócz psalmów dołączono najpierw do oficjum benedyktynów, a następnie do Ordo rzymskiego i LG inne pieśni biblijne, —> kantyki. Dotyczyło to Laudes i Nieszporów. W Laudes był to kantyk z ST, w Nieszporach z NT. Szczególne znaczenie zyskały kantyki: Bęnedictus (Jutrznia), Magnificat, Nunc dimittis.

4.    Czytania

a)    biblijne. Modlitwa psalmami przerywana i kończona była czytaniami (-» czytania biblijne w liturgii). W Godzinach mniejszych obecność słowa Bożego wyrażała się w krótkim czytaniu zwanym —» capitulum, ponieważ wypowiadane było z pamięci. Pochodziło prawie zawsze z Listów apostolskich NT, w święta najczęściej z czytania mszalnego;

b)    -» czytania patrystyczne i pisarzy kościelnych;

c)    —» czytania hagiograficzne. Czytania te występują w święta i we wspomnienia świętych zamiast czytań patrystycznych. Zwyczaj ten zrodził się prawdopodobnie w Kościele afrykańskim. Czytania te są wynikiem rozwoju kultu świętych, relikwii

5.    Responsoria

Po poszczególnych czytaniach następują —» responsoria (łac. responsum - odpowiedź). Responsoria dłuższe (responsorium prolixum) stosowane są w Godzinie czytań, a krótkie {responsorium breve) w Jutrzni, Nieszporach, Modlitwie na zakończenie dnia. Godziny mniejsze po krótkim czytaniu posiadają, jak to było w oficjum monastycznym, nie responsorium, lecz werset. Responsorium jest skróconym psalmem (podobnie jak graduał). Podczas dyskusji zmierzających do odnowy LG pojawiły się propozycje zrezygnowania z responsoriów. Zwyciężyło jednak przekonanie nawiązujące do tradycji judaistycznej, w której odpowiedź na usłyszane słowo Boże wydawała się zrozumiała sama przez się. W chrześcijaństwie responsoria pierwotnie stanowiły psalmy (Martimort E, IV, 236; B. Fischer, Poetische Formen, w: GdK 3, 204; H. Hucke, Poetische Formen, tamże, 205-206).

6.    Hymny (—> hymn), hymnogrąfia

7.    Wersety

Starą tradycją jest rozpoczynanie poszczególnych Godzin wersetem z Ps 70 (69), 2: —» „Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu”, a w wigilie z Ps 51 (50), 17: -> „Panie, otwórz wargi moje”. Wypowiadanym słowom towarzyszyło czynienie znaku krzyża. Nokturny kończył werset i odpowiedź: versus (versiculus) - responsum (V-R).

8.    Inne elementy modlitewne

a) Modlitwa konkluzyjna

Każdą Godzinę kończyła modlitwa śpiewana przez kapłana hebdomadariusza, czyli modlitwa konkluzyjna. Modlitwa w uroczystości była ta sama co w Mszy. Z Pielgrzymki Egerii (24) wiadomo, że podczas sprawowania oficjum w Jerozolimie diakoni albo kapłani po każdym hymnie i antyfonie odmawiali modlitwę. Z pewnością chodziło o modlitwy (kolekty) po psalmach. Kolekty te rozpowszechniły się w starożytności (częściowo zachowały się w oficjum ambrozjańskim i wschodnio* syryjskim). Historia mówi też o innej formie modlitwy przewodniczącego, która była modlitwą zamykającą. Pisze o niej również Egeria. Nie ma jej w Regule Benedykta, w której Ojcze nasz zamyka oficjum. W Hiszpanii modlitwa kończąca, nazywana completuria (P. Audet, Esąuisse historiąue du genre litteraire de la binidiction juive et de 1’eucharistie chrćtienne, RBen 65 [1958] 371-399, 381), poprzedzała Ojcze nasz, błogosławieństwo i rozesłanie. Modlitwa zamykająca nie