DSC00646 (9)

766

LITURGIA GODZIN

Fidelium animae, Domine miserere, a szczególnie kolekty konkluzyjnej. Pojawiła sję też, jako pewnego rodzaju przedłużenie Pater noster, doksologia nawiązująca do głównego motywu wielbienia Boga: „Bo Twoje jest królestwo, potęga i chwała na wieki”. Niektóre greckie rękopisy ewangelijne (od VIII w.) włączały te słowa do Modlitwy Pańskiej. Doksologia ta, znana z Didache (VIII), zachowana jest w różnych lit. wschodnich. Lit. zachodnie jej nie znały, chociaż w Galii stosowano podobne (Missale gothicum). W LG wydanej po Tridentinum Ojcze nasz miało miejsce w tzw. preces i było odmawiane głośno. Krótko przed ukazaniem się brewiarza (1568) pojawiły się wskazania, aby odmawiać je przed każdą Godziną i po każdej Godzinie, dodając Ave Maria. Dekret Kongregacji Rytów z 1955 odstąpił od tego zwyczaju.

LG z 1971 daje Pater noster „miejsce właściwe godności” tej modlitwy (OWLG 194). Powinni ją odmawiać wszyscy biorący udział w oficjum: w Jutrzni i Nieszporach; może być poprzedzona krótkim wstępem - wprowadzeniem. W OWLG 196 podane są przykłady takich wprowadzeń. Pater noster to modlitwa ochrzczonych, mających udział w kapłaństwie Chrystusa, i pełne wdzięczności przypomnienie chrztu, który włącza w społeczność czcicieli Boga przez Chrystusa w Duchu Świętym.

c) Modlitwy wstawiennicze (—> intercessiones)

WIV w. w Jerozolimie, Syrii, Konstantynopolu stosowano modlitwy wstawiennicze. Egeria (.Pielgrzymka, 200-201), opisując hicemarium w Jerozolimie, dodaje, że po śpiewie psalmów biskup powstaje, diakon wymienia dużą liczbę imion, a liczna grupa dzieci na stojąco odpowiada: Kyrie, eleison. Ich głos jest doniosły. Następnie biskup modli się za wszystkich i wszyscy modlą się w tym czasie, tak wierni, jak i katechumeni. Rozwój modlitw wstawienniczych w Kościele wschodnim przyjął nieco inne formy niż na Zachodzie. W lit. bizantyjskiej w oficjum katedralnym modlitwy wstawiennicze mają formę długich litanii (—> ektenie) lub krótszych w Orthros i Nieszporach. W Godzinach mniejszych sprowadzają się one do wielokrotnego powtarzania Kyrie, eleison. W lit. syryjskiej mają one formę tzw. sedrOy które jest modlitwą kapłańską składającą się z trzech części: wstępu (prooemium) wyrażającego uwielbienie, właściwej modlitwy (sedro) i modlitwy okadzania (etro). Właściwie sedro jest modlitwą towarzyszącą rytowi okadzania. W Hiszpanii (tradycja B) składała się ona z zachęty wypowiadanej przez diakona (supplicatio), z chwili milczenia i odpowiedzi ludu: Kyrie, eleison.

Reguła Benedykta przewiduje letania na zakończenie Nieszporów i Jutrzni. Modlitwy te stosowane były także w oficjum wigilii. W Godzinach mniejszych ograniczano się do samego Kyrie, eleison. Ambrozjańska LG posiada na zakończenie Jutrzni dwunastokrotne Kyrie, eleison. Reguła Mistrza kończy Godziny modlitwą prośby zwaną rogus Dei. Trudno powiedzieć, czy była to forma litanii czy też modlitwa w milczeniu. Ok. 500 bazyliki rzymskie kończyły oficjum preces i Pater noster. W Galii jako modlitwę wstawienniczą stosowano capitella de psalmis (w 1. poj. capitellum), czyli wersety psalmów. Zwyczaj zaprowadzony przez Regulf Benedykta rozpowszechnił się w Europie w formie litanii, która przemieniła się w kilka wersetów Ojcze nasz. W epoce reorganizacji oficjum w czasach karolińskich (wydatna pomoc Amalarego) modlitwy wstawiennicze w Jutrzni i Nieszporach następowały po kantyku z NT. Składały się z Kyrie, eleison, 14 wersetów i kolekty. Pius V ograniczył te modlitwy do okresu Adwentu. Wielkiego Postu i Kwartalnych Dni Modlitw, nadając im charakter pokutny. Zachował jednak preces niedzielne