DSC00641 (8)

761

LITURGIA GODZIN

cotnobiomn opisał on egipski cursus monastyczny. Dzięki temu dokumentowi fwxis egipska dotarta do pd. Galii. Jan Kasjan wizytował klasztory (łącznie 400). Mnisi egipscy znali dwie synaksy, czyli gromadzenie się na wspólną modlitwę: rano i wuctoraot. Na oficjum składały się psalmy - lectio continua, chwila milczenia po psalmie zakończona kolektą przewodniczącego zebrania. Ostatni (dwunasty) psalm, I2\v. Alleluja, kończono doksologią „Chwała Ojcu”, po czym następowały dwa aytania i Pisma św.: w niedziele z Listów lub z Dz, w dni powszednie jedno z ST i jedno z NT. Charakterystyczne były postawy podczas modlitwy: mnisi stali, rozkładali ręce, wykonywali krótką prostrację (gest uwielbienia), modlili się w ciszy, mowu powstawali.

Druga tradycja związana jest z osobą Pachomiusza (zm. 346), reprezentanta ccnobityzmu. Przebieg LG zawarty jest w opisie życia mnichów w klasztorze w Tacnncsi (dolina Nilu, „Tebaida” na północ od Teb). Oprócz powyższych elementów znaczono się znakiem krzyża na czole, odmawiano Modlitwę Pańską i rozłożonymi rękami. Modlono się raczej o świcie niż w porze piania koguta, jak to było w Dolnym Egipcie.

3. Cursus monastyczny miejski

Trzeci typ oficjum związany jest z mnichami mieszkającymi w pobliżu miast lub w miastach oraz przy bazylikach w miejscach pielgrzymkowych. Ich cursus zawierał trzy jnałe Godziny": Tercję, Sekstę i Nonę (oprócz Jutrzni i Nieszporów). Przejęli oai do oficjum wiele elementów z cursus katedralnego, wprowadzili nową Godzinę - modlitwy poprzedzające udanie się na spoczynek. Nosiła ona nazwy: contp-itimum. completa, apodeipnon lub sataro. Po raz pierwszy poświadcza ją Bazyli ((tortfM). 35.5). Również inna Godzina, zwana Prymą, wiąże się, jak zauważa Jan Kasjan. z żydem monastycznym. Wprowadzili ją mnisi w Betlejem pod koniec IV w. Jeżeli dotrwała do naszych dni, to z powodu włączenia jej za czasów karolińskich do oficjum kapitulnego.

Należy podkreślić, że sprawą ważniejszą niż układ Godzin był duch monastycznego oficjum. Chodziło przede wszystkim o nieustanną modlitwę. Paradoksalne połączenie ora et labom pozostaje tajemnicą monastycznego stylu życia. Troska o nieustanną modlitwę tłumaczy tylko dwie synaksy w ciągu dnia. Stwierdzenie o dwóch synaksach z całą pewnością odnieść trzeba do mnichów egipskich,

0    których referował Jan Kasjan, natomiast stosujący regułę Pachomiusza mieli wyznaczone także inne Godziny (małe). Oficjum koncentrowało się bardziej na aedytacp słowa Bożego niż na psalmach. F. Wulf (.Priestertum und Rdtestand, GuL 33 (1960) 250) surowo ocenia oficjum monastyczne mnichów egipskich, oświadczając. że liturgia w ogóle nie była częścią życia monastycznego, podobnie Eucharystia. Opus Dci dla nich stanowiła modlitwa wewnętrzna, modlitwa serca. W zyau tych mnichów nie ma wyraźnego podziału na modlitwę liturgiczną

1    prwatną. trzeba raczej mówić o modlitwie indywidualnej i wspólnotowej. Jest raszą charakterystyczną, że słowem „synaksa” posługiwano się jako synonimem rtfcpi czy miejsca modlitwy, zamiennie też używano wyrażeń: synaksa i „czynić snaksę". Czynie synaksę odnosiło się również do modlitwy sprawowanej in-dyciduałnie (Taft. 71). U Pachomiusza wyrażenie to łączy się z modlitwą wspólnotową.

Oficjum monastyczne na Zachodzie: w pn. Afryce, Galii, Irlandii, Hiszpanii, także przeżywało rozkwit: powstała ogromna różnorodność form. Praw-