DSC00643 (6)

763

LITURGIA GODZIN

IV.    Godziny kanoniczne

Pragnienie uwielbienia Boga w dzień i w nocy wyznaczało poszczególne Godziny dnia. czyli Godziny kanoniczne. Początkowo były to: rano —» Matutinum (nazywane nieco później Laudes, —> Jutrznia) i wieczorem Vesperae (—» Nieszpory), w niektórych źródłach także —» Lucemarium i Duo dcc ima (godzina 12). Następnie dzielono dzień w rytmie trzech Godzin: 3 -» Tercja, czyli przedpołudniowa; 6 4 Seksta, południowa; 9 —» Nona - popołudniowa. Godzina ranna otrzymała dodatkowo -» Prymę najpierw w klasztorach, a następnie w Ófficium capituli (kapituła). Ta ostatnia Godzina zawierała m.in. czytanie fragmentu Martyrologium (Reguła Benedykta), przemówienie przełożonego, porządek prac dnia, wspomnienie zmarłych. Podobnie Nieszpory otrzymały —» Kompletę - modlitwę przed spoczynkiem, zniknęło natomiast Lucemarium (zachowane jedynie w Wigilię Paschalną). Najstarsza tradycja wspomina też nocną modlitwę - wigilię, którą nazywano Matutinum. Była to najdłuższa modlitwa z trzema —> nokturnami: psalmy, czytania, responsoria. Utrwalał się cykl siedmiu Godzin (stąd niem. nazwa Siebenzeit) oraz Godzina nocna. Ten cykl uzasadniano w średniowieczu Ps 119 (118), 164: „Siedem razy na dzień wysławiam Ciebie” (liczba siedem jest symboliczna, wyraża częstość).

0 ile w zakonach mnożyły się Godziny i dodatkowe oficja (Ófficium parvum BMV), o tyle wierni świeccy (wykształceni) pisali książeczki z modlitwami (livres (Theures) naśladujące oficjum. Dzieje się tak szczególnie w Anglii (nawet w języku narodowym). Małe oficja przekształcają się w nabożeństwa ludowe. Następuje coraz wyraźniejsze wyłączanie wiernych z LG. W późnym średniowieczu rozwinęło się nabożeństwo zwane medytacyjnym (rozważanie męki Chrystusa). Nabożeństwa te kształtują pobożność, która oddala się od liturgii. Powstaje rozdział pomiędzy liturgią i duchowością (P. Bradshaw, Two Ways of Prayer, Lo 1995, 29-42). Inną formą modlitwy, zastępującą LG, był różaniec (150 Ojcze nasz zamiast psalmów) oraz -4 Anioł Pański odmawiany trzykrotnie w ciągu dnia.

Okres ten charakteryzował się przeciążeniem (mnożenie liczby Godzin), „mo-oastycyzowaniem” LG (silny wpływ cursus monastycznego na cursus katedralny), powolnym odchodzeniem od —> prawdy Godzin (yeritas horarum). Pojawiła się tendencja do prywatyzowania LG, która stawała się modlitwą odmawianą przez biskupów, prezbiterów, zakonników w imieniu ludu chrześcijańskiego (zobowiązanie do LG - mandat).

V.    Elementy LG

1.    -> Psalmodia

Psalmy stanowią najistotniejszy element LG. Dobór psalmów, ich funkcje, specjalizacja pomagają w modlitwie.

2.    Święte milczenie (—* milczenie w liturgii)

Jan Kasjan w Regule Mistrza, Benedykt w swojej Regule poświadczają stosowanie milczenia nie tyle z powodów pedagogicznych czy moralizatorskich („Diabeł szuka hałasu, a Chrystus milczenia”: Ambroży, In Ps 45, II: PL 14, 1138), ile epikletycznie, zgodnie ze słowami Hipolita: „Wszyscy zachowują milczenie, modląc się w sercu (wskutek) z powodu zstąpienia Ducha Świętego” (Traditio Apostołka, 2). Było to milczenie apropriacji natchnionego słowa, milczenie kontemplacji, modlitwy i medytacji.