DSC00645 (9)

765

LITURGIA GODZIN

była w zwyczaju w Rzymie, chociaż oficjum laterańskie rezerwowało dla kapłana (podobnie jak w Jerozolimie) prawo do takiej modlitwy. Sakramentarze podają teksty, a Gelazjana z VIII w. proponują ją także w odniesieniu do Godzin mniejszych. W wiekach średnich zwyczaj odmawiania modlitwy zamykającej rozpowszechnił się tak w oficjum monastycznym, jak i katedralnym. Kolekty te zawierała specjalna księga liturgiczna (-» kolektarz). LG z 1971 przewiduje kolekty konkluzyjne. W okresie Adwentu, Wielkiego Postu, Okresu Wielkanocnego, w uroczystości i niedziele są to te same modlitwy, które występują w Mszy św., natomiast w dni ferialne Okresu Zwykłego inne modlitwy. Zgodnie z tradycją odmawia je diakon lub kapłan.

W lit. wschodnich modlitw celebransa jest więcej, odmawiane są często po cichu. W oficjum bizantyjskim istnieją również tzw. apologie. czy modlitwy związane ze św. Bazylim jako ich autorem. Jedynie w Godzinach mniejszych modlitwy te zredukowane są do kolekty. Lit. syryjska stosuje typ modlitwy zwany sedro.

Do modlitw celebransa zalicza się też rozesłanie polegające najczęściej na udzieleniu błogosławieństwa. Egeria (24) podaje, że po ukończeniu śpiewów biskup wraz z wiernymi przechodzi od bazyliki Anastasis do kościoła Świętego Krzyża, gdzie odmawia modlitwę i błogosławi katechumenów, po czym odmawia następną modlitwę i udziela błogosławieństwa wiernym. Podobne świadectwa dotyczą Galii i Hiszpanii. Zakończenie w lit. syryjskiej nosi nazwę huttoma. Reguła św. Benedykta przewiduje błogosławieństwo końcowe w Komplecie, używa przy tym charakterystycznego zwrotu: benedictione missae fiant (10, II, 17, 2, 8). W Nieszporach zaś i Godzinach mniejszych stosuje wyrażenie missas albo missae fiant. Lit. rzymska kończyła oficjum słowami: Benedicamus Domino (Błogosławmy Panu). LG z 1971 przewiduje błogosławieństwo biskupa, prezbitera, diakona oraz słowa: „Idźcie w pokoju Chrystusa”. Gdy przewodniczący modlitwie nie należy do kapłaństwa hierarchicznego, oficjum kończy się błogosławieństwem: „Niech was Bóg błogosławi, broni od wszelkiego da i doprowadzi do życia wiecznego”. Odpowiedź: Amen.

b) Modlitwa Pańska

Pater noster - modlitwa chrześcijan odmawiana trzy razy dziennie (Didache, VI1Ł 3) - był także odmawiany we wspólnej modlitwie Ludu Bożego zarówno w cursus parafialnym (katedralnym), jak i monastycznym. Benedykt w swojej Regule (13, 12) napisał: „Zarówno Jutrznia, jak i Nieszpory powinny kończyć się zawsze Modlitwą Pańską, odmawianą przez przełożonego tak, by wszyscy słyszeli, a to ze względu na ciernie zgorszenia, które nietrudno powstają. Bracia bowiem łatwiej oczyszczają się z owych błędów zjednoczeni w obietnicy, jaka zawarta jest w słowach tej modlitwy, odpuść nam, jako i my odpuszczamy”. W innych Godzinach oficjum mówi się głośno tylko ostatnią część Modlitwy Pańskiej, a wszyscy odpowiadają: „Ale nas zbaw od złego”. Pouczające jest stwierdzenie św. Augustyna, że niektórzy chrześcijanie odmawiają wprawdzie codziennie Pater muter, aie pomijają słowa o odpuszczeniu win braciom, bo trudno im darować innym (Sermo 49, 8: PL 38, 324). Podobnie jak Benedykt, synod z Gerone (517) poleca, „aby każdego dnia po Matutinum i Nieszporach była odmawiana Modlitwa Pańska” (can. 10, Mana, VIII, 550; cyt. za J. A. Jungmann, Dos Gebet des Herm on romischen Broier, w: Liturgisches Erbe und pastorale Gegenwart, In 1960, 253).

Uprzywilejowane stanowisko Pater noster zostało nieco osłabione przez doda-warnc po tej modlitwie innych wezwań, np. Benedicamus Domino, Dmnum awcilium,