DSC04099 (4)

* mazała, wy.

XXII J. I. KRASZEWSKI, STARA BAŚŃ

dziwą o narożnej kamienicy w Kukurowcach (1794) Ignacego Krasickiego, która przez swą znakomitą, alegorycz-nąw^^adnię dziejów Polski mogła lec u źródeł pomysłu powieści o formowaniu się narodu-Lpaństwa polskiego. a przede wszystkim u źródeł przedstawienia historii naro-

w rylrln kronik pmŁdeśni-r>\Łryrth

Mieczysława Romanowskiego tragedia w pięciu aktach Popiel i Piast (1862), zdradzająca niesporne związki ze Słowackim, jeśli chodzi o koncepcję postaci Popiela i wpływ wielkiego poety na język i wiersz utworu, zawiera własną interpretację podań o Popielu i Piaście. Popiel Romanowskiego ma wielkie plany walk z Niemcami w obronie Słowian zachodnich (reprezentuje ich w tragedii „zaodrzanin” Źóraw), z opozycją członków własnego rodu Leszków, tj. dziewięciu stryjów, a także z siłami kmieci, któiym przewodzi Piast i jego syn Ziemowit. Do zbrodni, tj. otrucia stryjów, namawia Popiela żona Adela, Niemka i chrześcijanka. W zawikłanej akcji, w gąszczu postaci, ubocznych wątków i epizodycznych scen, jako tragiczny bohater utworu jawi się niewątpliwie Popiel, który ginie śmiercią samobójczą, kiedy go odstąpili sprzymierzeńcy i przeklęła matka Bożena za mord popełniony na stryjach. Tragedia kończy się wyborem Piasta na „króla” i pogodzeniem się ocalałych przedstawicieli rodu Leszków z kmieciami. Ociekająca krwią, pełna szczęku oręża tragedia dowodzi, że Romanowski nie czuł się pewnie na terenie dramatu, nie potrafił bowiem przeobrazić swej koncepcji w pełne napięcia konflikty i sceny, pozostawiając czytelnika pod wrażeniem chaosurbfaku'konsekwencji myślowej i artystycznej.

Trudno się doszukiwać jakichkolwiek powiązań Starej. baśni z tragedią Romanowskiego, utworem zresztą chęt-

nie wymienianym przez krytyką w kontekście rozważań nad Starą baśnią.

Jeśli chodzi o poetyckie tradycje tematu Starej baśni,. _<zwrócić należy przede wszystkim uwagą na Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, tzn. na Śpiew I: Piast. Autor przyjmuje świadomie populamąwersją tematuiopo-wiada, jak tó po śmierci Popiela zbierają, sią „Słowiany rozlicz3ie”7abywybrać,,następcą do tronu”. „Na głośnych sporach czas upływał drogi”. „Ale Bóg dobry spojrzał na Polaków” i wskazał na Piasta, rolnika, który -posiadał nad Lropłem małą pasieką i który odprawiał właśnie postrzy^-zyny syna. .J,Hoża Rzepichą”.i „Piąst sądziwy” przyjmują Tgości: ziawiaiacy sie młodzieńcy-aniołowie pomnażają jadło i napitek.

'Po uczcie świetni zniknąli młodzieńcy,

A lud zgodnymi zawołał głosami:

Piast luby Bogom, po cóż czekać wiącej,

Niech bądzie królem, rządzi Polakami.

Piast sie-wymawia, ..wigkszetpotrzeba-madrośc^ by^berłem rządzić podług ludu woji”.^Znóv/ zjawiają •sią młodzieńcy-aniołowie i przekazują Piastowi rozkaz s7Pana_r ęo mieszka wTiiebie^ aby wźiął polską koroną/ ^Przepowiadają w szczegółach przyszłość dynastii i Polski.

Jeszcze Piast dumał, gdy z jutrzenki blaskiem Lud niecierpliwy tłumnie sią gromadzi,

Wita go Panem z radosnym oklaskiem,

1 na królewskie komnaty prowadzi.- •

•Piast-^wdziączny, pragnąc uczcie stan rolniczy, rozka-zał pług swój postawić przy tronie” i rzekł do ziomków: