DSCN6572 (Kopiowanie)

22

Biologia - repetytor""" —- •

przednercze: powstaje w 3 tygodniu życia w postaci siedmiu par szczątkowych nefrotomów (ryc. 8-11). które zanikają już w 4 tygodniu życia. Od 4 do 5 tygodnia powstaje śródnercze, z nefrotomów położonych hardziej ku tyłowi (ryc. 8-11). Kanaliki śródnercza łączą się w przyśrodkowym odcinku, wytwarzając przewody śródnercza. Mają one istotne znaczenie dla powstania układu płciowego u chłopców, przekształcają się bowiem w nasieniowody, natomiast niektóre kanaliki śródnercza dają początek przewodom najądrza. W rozwoju embrionalnym u dziewczynek śródnercze i przewód śródnercza niemal całkowicie degenerują około 16 tygodnia życia, wytwarzając jedynie pewne nieczynne struktury szczątkowe.

A

prt&łłóó

okolośródnorczowy

płciowego u człowieka.

A - zarodek pięciotygodniowy;

Ryc. 8-11. Rozwój układu moczowo-

B - część ogonowa zarodka ośmio-tygodniowego:

a

C- przekrój przez część ogonową dziewczynki w trzecim miesiącu życia płodowego:

—. zatoka moczowo-płciowa

D - przekrój przez część ogonową chłopca w trzecim miesiącu życia płodowego (JD).

Nerki ostateczne (zanercza) rozwijają się począwszy od 5 tygodnia i mają dwa główne zawiązki mezodermalne. Jednym z nich są najdalej ku tyłowi położone nefrotomy: powstaną i nich nefrony, czyli główne elementy struktury nerek. Drugim zawiązkiem jest tzw. pączek moczowodowy, uwypuklenie przewodu śródnercza przy jego ujściu do steku. Pączek moczowodowy rośnie w kierunku zawiązka nerki i da początek moczowodom, miedniczce, kielichom nerkowym i przewodom zbiorczym. Obie części łączą się i już około 16 tygodnia wytwarzają właściwe kanaliki nerkowe. Brak połączenia obu zawiązków powoduje wadę rozwojową zwana torhlclowatoścla nerek! wytwarzany mocz me może odpłynąć i gromadzi się w torbielowato rozszerzonych kanalikach krętych, nie mających połączenia z kanalikami zbiorczymi i moczowodami. Mezodermalnym zawiązkom nerek towarzyszą oczywiście inne listki zarodkowe: nerwy pochodzą z ektodermy, a naczynia krwionośne i tkanka łączna powstają z mczenchymy.

Układ piętowy rozwija się w ścisłym związku z układem moczowym, dlatego też embriolodzy często

zarówno żeńskie, jak i męskie zawiązki narządów płciowych. O ich dalszym różnicowaniu decyduje skład chromosomów, a najprawdopodobniej chromosom Y. Jego obecność determinuje rozwój układu ptciow ego męskiego; nieobecność chromosomu Y sprawia, że powstaje układ płciowy żeński.

Układ płciowy, tak u chłopców, jak i u dziewczynek, rozwija się z dwóch zawiązków mezodcrmalnych (nie dotyczy to właściwych komórek płciowych, które są pochodzenia endodermalnego, ani mających odmienny rozwój zewnętrznych narządów płciowych). Oddzielnie powstają zawiązki gonad, oddzielnie przewody wyprowadzające. Gonady powstają jako tzw. listewki płciowe zgrubienia nabłonka mezodermalnego wyściełającego jamę ciału. W nabłonek ten wnikaia pochodzące z endodermy pęcherzyka żółtkowego (porówn. ryc. 8-7) duże komórki