DSCN4814 (2)

90

TYadyęJa antyku ckrweśeipuuaitmi

tyczną istotą bóstwa i świętości a jej materialnym a^.,. ciedleniem obrazowym. Reakcją na taki stan rzeczy odrodzenie i nasilenie postaw ikonokiastycznych, ob^JŚ zresztą w Kościele od pierwszych wieków. Przeciwnicy^ obrazów bez trudu znajdowali w Biblii i w pismach Ojców menty przeciwko przedstawianiu Boga i świętych na tkoi^fe cytowano m.in. Epifaniusza z Salaminy, Grzegorza z Naz^ zu, Jana Chryzostoma, Bazylego, Euzebiusza s CesćiS Historyczną ostoją ikonoklazmu były wschodnie prowincję cesarstwa kultywujące tradycje semickie. Pod koniec VII ■ ku nastroje obrazoburcze przybrały na sile zwłaszcza w Ans*, nii i sąsiadujących z nią regionach. Istotny wpływ na Bizao. cjum wywierał też ikonoklastyczny dwór arabski w Syrii* Sprzymierzeńcem ikonoklastów okazał się cesarz Lem BI Izauryjczyk (717-740), który początkowo usiłował przekafljp poddanych do swego stanowiska w wygłaszanych przesflUK mowach, a gdy to nie przyniosło widocznych rezultatów w roku 726 rozkazał usunąć wizerunek Chrystusa znad bts* my Chalke („brązowej”) prowadzącej do pałacu cesarsbep w Konstantynopolu²⁹. Ikonoklazm stał się w ten sposób af|| cjalną doktryną cesarstwa. Rozpoczął się trwający z przerwi* mi do połowy IX wieku wielki spór o kult obrazów, mający decydujące znaczenie dla teologii kultu świętych oraz ich po* średnictwa, a zatem również dla dalszych losów Deesis.

W ostatnim dziesięcioleciu panowania Leona III „syste* matycznie niszczono obrazy święte i malowidła w Konstanty* nopolu i w mniejszym stopniu również na prowincji"⁹⁰. Znie*

²⁷    C Mango, op cit., s. 167.

²⁸    Tamże, s. 149; por. A. Grabar, op. cit., a. 111-132.

²⁹    O dziejach wizerunku Chrystusa nad bramą Chalke piąte A fUtadtM Bryzek, op. cit., s. 183-184 oraz w artykule Pojęcie oryginału i kopii u-mmlggĘ stwie bizantyńskim, w: Oryginał - replika - kopia, pod. red. A Hyntkwmtcm, Warszawa 1971, s. 99-108. Zob. także C. Mango. op. cit . a 181-182 53 A. Grabar, op. cit., s. 150-166.

³⁰    S. Runciman, Teokracja bizantyńska, prseł M. Kadoaycka. W—raa^aj 1982, s. 71. Dokumentację do tej fazy ikonoklazmu podaje ( Mango. <>p

s. 151-152,