Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (66)

iC/ai.*»k/. upiyia, tusi

n «'»-/>«. Koju* la n)4iiM>łk — |«»

IP"

pewna zmienność w czasie była — ho i być musiała — udziałem ^ró'^vn,f* ¹ "? poezji. Obok. wspomniane) juz. łagodnej /resztą i w zwykle) lekturze <nnfe> /uuwa/alncj ewolucji od „muzyczności nicśpicwnei" ku — ..śpie^w,".--i lu zwrócić uwagę nu coruz bardzie) narastająca w icj ("C'1¹¹⁰^ ~ to/woru pojmowanego — miiu, aZ po próhy tworzenia wła»nej. orysimdncj ^J'^,łc*^J łgłośny poemat hlldur Mdar i cm.. / tomu ««- hk«A W ostatnich zbńtkfc 'potęgował sic teł katastrofizm poety. wymoSoy akcentami Spolcc/nym.

Czechowicz należał do mnogo pokolenia mz po/iwuli poeci-w.zj.,^/,. tacy yak Miło*/. Zasdrdd. Piętak. Siachowski. Ł-bodowski c/y - Uiżtatj .... z 14 konwencja związani - Bujnicki. Śpiewak. Wcouraub. Toteż- par.*.,, im i współtworząc poetykę tego nurtu, pozostał jednak w kręgu pott, najbardziej ..osobny m“. najwyraźniej wy kras rającym poza gookc owej pcciyt, Mimo wszy ctko bli/azy był mz jego młodsi koledzy — awangard mim, / drogiej zj* strony — obcy był mu nu ogół pewien nowy. twórzmy ... w obliczu nadchodzącego kułaklizmu. patos, luk charakterystyczny dla rp Miłosza czy Lobodowskiego.

Niewierni uczniowie Awangardy byli też nic całkiem wiernymi uc//_1Jt, Czechowicza A ośrodek nowego prądu szybko przesuwał sie ku mm włuńt

Jakież były cechy najbardziej charakterystyczne owej poezji¹' W*m> cechuje ja skłonność do epiki. Szczególna to »*r<l.ik«« epika po wizjonerystów składają sic rac/cj z kolejno następujących po sobre «4ki sennych niż z logicznie i chronologicznie powiązanych scen laka tez jniita U poezja: wizyjna, oni tyczna. symMic/na. w wielu wypadkach biz diy*i < rozszyfrować do końca, celem jej bowiem gil raczej sugerowanie (nw na*nojón-: grozy historii, grozy istnienia, mz przekaz myśli.

Niezwykła swoboda wyobraźni ląc/y sic jednak u uizjcnciystów z kam wanien' wielu konwencji i rygorów, wśród nich - pewnych ka'.<r.. weryfikacyjnych Zainicjowany prze/ Czechowie za nawrót do płynnej. rauiyy-nej wersyfikacji sjwtyka się tu ze skłonnością do wierszy tonicmydttł 'konstruowanych, by przy ich artykulacji akcenty były dobitnie podkrol* Przeważają przy tym utwory o wersach długich, przydających phro* wypowiedzi poetyckiej, ale te/ mających niejednokrotnie charakter htb* troidalny. więc — znów — dobitnie akcentowany. Ta dialeklyka rtule»ov i dobitności jest tu jak najbardziej sfunkcjonulizowana: współtworzy dukM rozległego pejzażu i wiszącej nad nim gruzy. leku i heroizmu, wizji i F' — diulektykę lak istotną dla tej poezji.

W kierunku patosu i heroizmu, które wyraża taki np dwuwxnz ł**ó» 190 tkiego:

oMat l)<u i lmvi ««M) « ateKckMea.

lian a ■ -- ■. de"ia, ■i /i. —-'.•na <v.vv|

_.»'cdł ukze ukie cechy lej poezji, juk niezwykła częslotć wy stepowania ^tir zbiorowego i czasów, które można odbierać juko częstotliwe: if-jfcgo iwoiokonanegu i teraźniejszego. Wreszcie — Myl imperatywny olawszy", stwierdzający nieodwołalne konieczności typu: -Nic. Pr/cnii* triefrinam’" tMiłosz. Horn niMyr/fi <łw. z tomu Poemat OCWie zaiiyglm). Bi^owiyści byli najsugcMywniejs/.ymi wśród poetów lal trzydziestych „jjoierami przyszłej wojny:

n»łr za kilka lal (a/ zielone |ml.i pcfluii. miłe /.i bil.u lal splmia niiisia od Kenu do Wołgi (Miłosz, Pyłt, umie!

- trjo rodzaju fragmentów jest w ich poezji wiele. Nic lak wiele jednak, jak utitN by ‘ic było Spodziewać. Liczniejsze są zapowiedzi metaforyczne. ,ynbolie/nc czy alegoryczne typu:

Ciy porwiesz. i*«•rj d. <-k.. cus wa <a«uww.

I *44*0. to *a pronśnndl M -od

lUtotaub. Alle Jawnaeta. a km flnwn am|

wizje wojny, by tak rzec. archetyjnczncj. typu:

- ■ Bslrc w pnjwłysk *••*! łłnawMwiw. p>M. hny pcwad make • b>M idiauij zsm.

■ euttk d|U| zawodzeń*

tRjmkKwKz. Mphkk skiid, r tomu Potoki 1938)

W funkcji zapowiedzi wojennego kataklizmu występują tez — z dużą awinlowo częstością - fabuły, obrazy, napomknięcia dotyczące wojny minionej. Znaleźć je możnii u Piętaka, Zagórskiego. Miłosza, Lobodowskiego. Śpiewaka.

W ogóle bowiem poezja ta w swoich nawet najfantastyczniejszych promciwach - i nielicznymi wyjątkami, jak „lamparcia wypruwa Italska" z p/jj/fciti iiio^ii Zagórskiego 11934) — wyobraźnią swoją ciąży ku przeszłości Nic JUicgo jednak. by poetom wyobraźni lej brakowało. Po to przede wszystkim ty jrrydić powagi i grozy swoim treściom

Cąime ku praes/lwci nie jest tu bowiem lak naprawdę ciążeniem ku [nc^JowL Dominuje w icj poezji przeszłość nieokreślona, tmcrntti. Mbnytib. mityczna. Pittmai barfarzyńili jusze Łdobwdi Iw tomie

191