IMAG0273 (4)

69 Nazwiska Polaków

nazwisk używanych przez Polaków. Żydzi, Ormianie, Tatarzy, z biegiem lat stając się Polakami, często zatrzymywali swoje nazwy osobowe, dostosowując je do polskiego systemu nazewniczego.

Żydzi przybywali do Polski w różnych okresach i z różnych kierunków świata. Są w Polsce już w epoce piastowskiej, przybywają także w czasach późniejszych, aż do współczesnych. Przybywali z zachodu, ze wschodu i południa Europy. Najstarsza fala przybyła do nas chyba ze Wschodu, dalsze głównie z Zachodu, poprzez Niemcy. Osiedlali się przede wszystkim w miastach, choć sporo ich też było we wsiach. Zajmowali się głównie handlem, stąd ich rozległe kontakty międzynarodowe. Dla ich sposobów nazywania ważne są ich drogi migracyjne, gdyż imiona przez Żydów używane podlegały różnorodnym zmianom językowym spowodowanym wpływem wielu języków. Używali imion głównie starotestamentowych, ale te były w najrozmaitszy sposób przekształcane. Dla przykładu warto może podać kilka form imion starobiblijnych i ich wariantów. Bardzo często przez Żydów polskich używane imię Mojżesz miało też warianty Mojsiej, Mosze, MoszeL chyba też Możej; Izaak w Polsce miało też postaci Izak, Isak, leak, (cek, Isacz, Isa\ imię Salomon występuje na ziemiach polskich także w postaciach Salamon, Salmon, Salnten, Salma, Sala, Szoloma, Szlotna ', imię Samuel przekształcane było jako Samul, Santula, Samula, Samol, Samól, Samójlo, Smul, Szmul. Od imion starotestamentowych, niezależnie od ich postaci językowej, mogły powstawać formacje pochodne tworzone przy użyciu polskich przyrostków nazwisko-twórczych, por. Samuelowicz, Samulak, Samulczyk, Samu/owski, Samoliński, Samojluk, Szmulik, Smulkowski itd. Oczywiście z faktu, że jakieś nazwisko pochodzi od imienia starotcstamentowcgo, nie wolno wnioskować, że ich nosiciele musieli być niegdyś Żydami. Imion starotestamentowych używali także Polacy z krwi i kości. Osiadli na ziemiach polskich Żydzi bardzo często używali imion genetycznie słowiańskich. Wielu Żydów noszących imiona słowiańskie przewija się przez źródła średniowieczne. Przybywający do nas Żydzi z Niemiec przynosili nazwy osobowe genetycznie niemieckie. I niemieckie nazwy osobowe używane przez Żydów notują średniowieczne źródła historyczne. Bardzo zróżnicowane środowisko Żydów do końca Polski przedrozbiorowej nie wytworzyło jednolitego systemu nazywania. Nazwania osób podlegały różnorodnym przekształceniom. Dopiero w okresie zaborów władze administracyjne narzuciły porządek nazcwniczy. Wspomniałem już o tym kilka razy wyżej. Niekiedy Żydzi, zwłaszcza ci polonizujący się, przechodzili na wiarę chrześcijańską przyjmując chrzest. Bardzo często wraz ze zmianą religii zmieniali nazwiska na polskie, niekiedy bardzo dostojne. Charakterystyczną grupę nazwisk wśród neofitów stanowią takie, które nawiązują do faktu zmiany wiary, np. Nawrot, Nawrocki, Bogusławski, Chwalibowski, Krzyżanowski, Wiernicki.

Ormianie przybywali do Polski od wczesnego średniowiecza. Osiedlali się głównie w miastach we wschodniej części Rzeczypospolitej. Dużo np. Ormian było w średniowiecznym Lwowie. Ormianie ulegali polonizacji, co widoczne było w ich nazwiskach. W średniowieczu spotyka się wiele nazw osobowych ormiańskich, np. Awdyk, Chacz, Hamal. W procesie polonizacji Ormian polszczeniu