3784494781

Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego www.ckologiasztuka.pl/lhink.tank.fcministvcznv

schemat zdominowania w sferze płci. Studia nad rasizmem dowiodły, że zniewolenie jest funkcją czysto politycznych układów — grupa podległa nie może szukać zadośćuczynienia w istniejących instytucjach, co uniemożliwia jej organizowanie walki i opozycji w sposób konwencjonalny.

Podobnie obiektywna analiza relacji obu płci wykazuje, że mamy tu do czynienia ze zjawiskiem określanym przez Maxa Webera jako Herrschaft,¹ czyli z dominacją i podporządkowaniem. Mało kto (mimo instytucjonalizacji) uświadamia sobie w pełni fakt, że w naszym porządku społecznym wrodzony priorytet nadaje mężczyznom władzę nad kobietami. System ten wypracował niezwykle pomysłową formę „kolonizacji wewnętrznej bardziej zaciętej niż wszelka segregacja i bardziej rygorystycznej niż stratyfikacja klasowa; bardziej jednolitej i bardziej uporczywej. Niezależnie od stopnia stłumienia współczesnych przejawów tego zjawiska, w kulturze naszej zasada dominacji płciowej stanowi wciąż ideologię nie tylko najbardziej rozpowszechnioną, ale również ucieleśniającą podstawowy model panowania.

Dzieje, się tak dlatego, że społeczeństwo, w którym żyjemy, jest — jak każda znana historii cywilizacja² — społeczeństwem patriarchalnym. Staje się to oczywiste, gdy tylko uprzytomnimy sobie, że wojsko, przemysł, technika, nauka, uniwersytety, partie polityczne — krótko mówiąc, każde dojście do władzy, włącznie z policyjnym aparatem nacisku, znajduje się w męskich rękach. Władza jest istotą polityki i taki sposób jej sprawowania musi wywierać dalekosiężne wpływy. Jak spostrzegł T. S. Elliot, wszystko, co pochodzi od nadprzyrodzonego autorytetu, co wiąże się z bóstwem i obrzędowością, cała etyka i wartości, filozofia i sztuka jest w naszej kulturze

60

1

„Dominacja pojęta jako władza w sensie najbardziej ogólnym, tj. jako możność narzucenia swojej woli innym, może przejawiać się w najróżnorodniejszych formach". W Wirtschaft und Gesellschaft Webera interesują szczególnie dwie formy: sprawowanie kontroli poprzez społeczny autoiytet („patriarchalny, duchowny lub książęcy") oraz poprzez przymus ekonomiczny. W patriarchacie „przemoc ekonomiczna — rozciągnięcie 'kurateli nad wytwarzaniem i podziałem dóbr — jest czystą, nieraz umyślnie zamierzoną, konwencją dominacji, a jednocześnie jednym z jej najistotniejszych narzędzi". Cyt. za Max Weber on Law in Economy andSociety, N. York 1967.

2

Nic nie wiadomo o istnieniu społeczeństw matriarchalnych. Matrylineamość (która zdaniem antropologów może być szczątkową lub zadatkową formą matriarchatu) nie stanowi bynajmniej wyjątku od patriarchalnej reguły — polega przecież na przekazywaniu władzy poprzez żeńskich potomków

Teresa Hołówka, red. Nikt nie rodzi się kobietą. 1982