��MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Aleksandra Czernic Udzielanie pierwszej pomocy 322[03].O1.04 Poradnik dla nauczyciela Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaD
stwowy Instytut Badawczy Radom 2007  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego Recenzenci: lek. med. Ewa Rusiecka lek. med. PaweB
Szymczyk Opracowanie redakcyjne: lek. stom. Aleksandra Czernic Konsultacja: mgr Ewa KawczyD
ska-KieB
basa Poradnik stanowi obudow
dydaktyczn
programu jednostki moduB
owej 322[03].O1.04  Udzielanie pierwszej pomocy , zawartego w moduB
owym programie nauczania dla zawodu: higienistka stomatologiczna. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaD
stwowy Instytut Badawczy, Radom 2007  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 1 SPIS TREZ
CI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wst
pne 5 3. Cele ksztaB
cenia 6 4. PrzykB
adowe scenariusze zaj

7 5. 
wiczenia 11 5.1. Ocena podstawowych parametr�w |
yciowych 11 5.1.1. 
wiczenia 11 5.2. Resuscytacja kr
|
eniowo-oddechowa i pomoc w wybranych stanach nagB
ego zagro|
enia |
ycia 15 5.2.1. 
wiczenia 15 5.3. Rany, krwotoki, zB
amania  zasady post
powania 19 5.3.1. 
wiczenia 19 5.4. ZB
amania i zwichni
cia w obr
bie twarzoczaszki 23 5.4.1. 
wiczenia 23 6. Ewaluacja osi
gni

ucznia 25 7. Literatura 36  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 2 1. WPROWADZENIE Przekazujemy PaD
stwu Poradnik dla nauczyciela, kt�ry b
dzie pomocny w prowadzeniu zaj

dydaktycznych w szkole ksztaB
c
cej w zawodzie higienistka stomatologiczna. W poradniku zamieszczono:  wymagania wst
pne, umiej
tno[
ci jakie powinien posiada
uczeD
przed przyst
pieniem do realizacji programu jednostki moduB
owej,  cele ksztaB
cenia, umiej
tno[
ci jakie uczeD
opanuje podczas realizacji programu jednostki moduB
owej,  przykB
adowe scenariusze zaj

,  przykB
adowe 
wiczenia zawieraj
ce wskaz�wki do realizacji, zalecane metody nauczania uczenia si
oraz [
rodki dydaktyczne.  ewaluacj
osi
gni

ucznia, po zrealizowaniu programu jednostki moduB
owej pozwoli oceni
poziom nabytych umiej
tno[
ci,  wykaz literatury. Wskazane jest, aby zaj
cia dydaktyczne byB
y prowadzone r�|
nymi metodami ze szczeg�lnym uwzgl
dnieniem aktywizuj
cych metod nauczania, np.: dyskusji dydaktycznej metody projektu, metody 
wiczeD
praktycznych. Formy organizacyjne pracy uczni�w mog
by
zr�|
nicowane, pocz
wszy od samodzielnej do zespoB
owej pracy uczni�w.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 3 322[03].O1 Podstawy zawodu 322[03].O1.01 Przestrzeganie przepis�w bezpieczeD
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo|
arowej, ochrony [
rodowiska 322[03].O1.02 Nawi
zywanie i utrzymywanie kontakt�w mi
dzyludzkich 322[03].O1.03 322[03].O1.04 1. Analizowanie budowy, fizjologii Udzielanie pierwszej pomocy i patofizjologii narz
du |
ucia 2. 322[03].O1.05 Stosowanie przepis�w prawa i zasad ekonomiki w ochronie zdrowia Schemat ukB
adu jednostek moduB
owych  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 4 2. WYMAGANIA WST
PNE Przyst
puj
c do realizacji programu jednostki moduB
owej, uczeD
powinien umie
:  rozr�|
nia
rodzaje wad zgryzu,  rozwi
zywa
problemy,  komunikowa
si
z osobami w r�|
nym wieku,  stosowa
zasady higieny jamy ustnej,  wsp�B
pracowa
w grupie,  korzysta
z r�|
nych z
r�deB
informacji,  posB
ugiwa
si
podstawow
terminologi
stomatologiczn
,  korzysta
z komputera z dost
pem do Internetu.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 5 3. CELE KSZTAA
CENIA W wyniku realizacji programu jednostki moduB
owej, uczeD
powinien umie
: - scharakteryzowa
podstawowe parametry |
yciowe czB
owieka, - okre[
li
zagro|
enia dla |
ycia czB
owieka wynikaj
ce z zaburzeD
ukB
adu oddechowego i kr
|
enia, - scharakteryzowa
stany utraty przytomno[
ci, - uzasadni
konieczno[

udzielenia pierwszej pomocy, - zorganizowa
pierwsz
pomoc w sytuacjach nagB
ego zagro|
enia zdrowotnego, - dokona
oceny stanu fizycznego pacjenta, - dokona
oceny stanu przytomno[
ci zgodnie ze skal
Glasgow, - okre[
li
procedury post
powania w przypadku utraty przytomno[
ci, - udzieli
pierwszej pomocy osobie w stanie wstrz
su anafilaktycznego, - przeprowadzi
resuscytacj
, - udzieli
pierwszej pomocy osobom z urazami czaszkowo-m�zgowymi, - udzieli
pierwszej pomocy osobom z obra|
eniami spowodowanymi pora|
eniem pr
dem elektrycznym, - rozr�|
ni
rodzaje ran i zaB
o|
y
opatrunek, - opatrzy
zranienia bB
ony [
luzowej jamy ustnej, - rozr�|
ni
rodzaje krwotok�w i zastosowa
zasady ich tamowania, - rozr�|
ni
rodzaje zB
amaD
, - dokona
unieruchomienia miejsca zB
amania, - dokona
tymczasowego unieruchomienia zB
amania ko[
ci szcz
ki i |
uchwy, - przeprowadzi
repozycj
|
uchwy po zwichni
ciu staw�w skroniowo-|
uchwowych, - zastosowa
zasady aseptyki i antyseptyki podczas udzielania pierwszej pomocy.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 6 4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ

Scenariusz zaj

1 Osoba prowadz
ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & . ModuB
owy program nauczania: Higienistka stomatologiczna 322[03] ModuB
: Podstawy zawodu 322[03].O1 Jednostka moduB
owa: Udzielanie pierwszej pomocy 322[03].O1.04 Temat: Resuscytacja kr
|
eniowo-oddechowa i pomoc w wybranych stanach nagB
ego zagro|
enia |
ycia. Cel og�lny: KsztaB
towanie umiej
tno[
ci praktycznych w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Po zakoD
czeniu zaj

edukacyjnych uczeD
powinien umie
: - uzasadni
potrzeb
niesienia pierwszej pomocy, - wymieni
elementy algorytmu BLS, - scharakteryzowa
podstawowe parametry |
yciowe i dokona
ich pomiaru, - wykona
samodzielnie skuteczn
resuscytacj
kr
|
eniowo-oddechow
, - uB
o|
y
poszkodowanego w pozycji bezpiecznej. W czasie zaj

b
d
ksztaB
towane nast
puj
ce umiej
tno[
ci ponadzawodowe: - praca w zespole, - ocena stopnia wykonania zadania. Metody nauczania uczenia si
: - pogadanka, - 
wiczenia praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczni�w: - praca w 3 4 osobowych grupach. Czas: 4 godziny dydaktyczne. Z
rodki dydaktyczne: - filmy dydaktyczne, - magnetowid/odtwarzacz DVD, - telewizor, - poradnik dla ucznia, - fantom do nauki resuscytacji, - samorozpr
|
alny worek Ambu, - aparat do mierzenia ci[
nienia oraz sB
uchawki lekarskie. Zadania dla ucznia Wykonaj prawidB
owo resuscytacj
kr
|
eniowo-oddechow
.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 7 Przebieg zaj

: Faza wst
pna 1. Podanie tematu zaj

. 2. Wyja[
nienie uczniom celu og�lnego i cel�w szczeg�B
owych zaj

. 3. PodziaB
uczni�w na grupy zadaniowe i wyb�r lidera. 4. Wyja[
nienie zasad pracy w grupie. Faza wB
a[
ciwa Faza I. Informacje 1. Nauczyciel omawia istot
prawidB
owo przeprowadzonej resuscytacji kr
|
eniowo- oddechowej, komentuje film o udzielaniu pierwszej pomocy. 2. Nauczyciel omawia szczeg�B
owo poszczeg�lne elementy algorytmu BLS. 3. Nauczyciel daje uczniom mo|
liwo[

zadawania pytaD
. 4. Nauczyciel prezentuje na fantomie jak powinna wygl
da
prawidB
owo przeprowadzona resuscytacja. 5. Nauczyciel prezentuje pozycj
bezpieczn
. Faza II. 
wiczenia w grupach 1. Grupy podchodz
ka|
dy do swojego fantomu. 2. Dyskusja w grupach nad prawidB
owo[
ci
przeprowadzenia resuscytacji 3. Uczniowie pracuj
samodzielnie, ka|
dy przeprowadzaj
c resuscytacj
w odniesieniu do osoby dorosB
ej, do dziecka oraz w r�|
nych wariantach skB
adu osobowego. 4. Zmiana przy fantomie powinna si
odbywa
co 15 minut. 5. Osoby aktualnie nie 
wicz
ce na fantomach powinny w tym czasie 
wiczy
ukB
adanie kolegi w pozycji bezpiecznej 6. Uczniowie w ramach grupy wymieniaj
si
spostrze|
eniami co do skuteczno[
ci prowadzenia resuscytacji. Faza III. 1. Ka|
da grupa dzieli si
swoimi spostrze|
eniami. 2. Ka|
dy uczeD
demonstruje prawidB
owe wykonanie resuscytacji oraz uB
o|
enie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej. Faza IV. Ocena post
p�w. 1. Nauczyciel ocenia post
py i skuteczno[

prowadzenia resuscytacji przez uczni�w. 2. Nauczyciel nagradza uczni�w uwzgl
dniaj
c zaanga|
owanie w 
wiczenia i opanowanie techniki resuscytacji. Faza V. Podsumowanie 1. Uczniowie uzasadniaj
potrzeb
niesienia pierwszej pomocy. 2. Uczniowie omawiaj
trudno[
ci, jakie napotkali w trakcie 
wiczeD
. Praca domowa Prze
wicz ukB
adanie w pozycji bezpiecznej. Napisz notatk
 Moja postawa wobec zagro|
enia |
ycia drugiego czB
owieka Spos�b uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakoD
czonych zaj
ciach: - anonimowe ankiety ewaluacyjne dotycz
ce prowadzenia zaj

.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 8 Scenariusz zaj

2 Osoba prowadz
ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & . ModuB
owy program nauczania: Higienistka stomatologiczna 322[03] ModuB
: Podstawy zawodu 322[03].O1 Jednostka moduB
owa: Udzielanie pierwszej pomocy 322[03].O1.04 Temat: Opatrywanie ran i podstawy desmurgii. Cel og�lny: KsztaB
towanie umiej
tno[
ci praktycznych sprawnego opatrywania ran oraz banda|
owania r
ki, przedramienia i barku. Po zakoD
czeniu zaj

edukacyjnych uczeD
powinien umie
: - sprawnie opatrzy
zranienie, - posB
u|
y
si
zasadami aseptyki i antyseptyki, - zabanda|
owa
r�|
ne okolice ciaB
a, - unieruchomi
zB
aman
koD
czyn
. Metody nauczania uczenia si
: - pogadanka, - 
wiczenia praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczni�w: - praca w zespoB
ach. Czas: 3 godziny dydaktyczne. Z
rodki dydaktyczne: - materiaB
y opatrunkowe, - banda|
e, - szyny Kramera, - poradnik dla ucznia, - rzutnik multimedialny. Przebieg zaj

: Etap I. 1. Okre[
lenie tematu zaj

. 2. Wyja[
nienie tematu, celu og�lnego i cel�w szczeg�B
owych. 3. Przedstawienie uczniom zadania: - sprawnie opatrzy
ran
oraz unieruchomi
zB
aman
koD
czyn
. 4. Przypomnienie zasad pracy w grupie. 5. PodziaB
uczni�w na grupy zadaniowe. 6. PrzydziaB
zadaD
dla poszczeg�lnych grup: - grupa pierwsza opatruje ran
i unieruchamia koD
czyn
doln
szyn
Kramera, - grupa druga opatruje ran
i unieruchamia koD
czyn
g�rn
poprzez odpowiednie techniki banda|
owania. 7. Grupy zadaniowe opracowuj
strategi
dziaB
ania. 8. Nauczyciel przedstawia r�|
ne sposoby banda|
owania.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 9 Etap II. 1. 
wiczenia w grupach. 2. Po 45 minutach zmiana r�l, grupa pierwsza wykonuje zadanie grupy drugiej i na odwr�t 3. Wymiana do[
wiadczeD
. 4. Konkurs na najlepszego banda|
uj
cego. ZakoD
czenie zaj

Nauczyciel ocenia prac
grup bior
c po uwag
zaanga|
owanie oraz technik
wykonania. Praca domowa Wykonaj opatrunek r�|
nymi technikami banda|
owania. Spos�b uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakoD
czonych zaj
ciach: - anonimowe ankiety ewaluacyjne dotycz
ce prowadzenia zaj

.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 10 5. 
WICZENIA 5.1. Ocena podstawowych parametr�w |
yciowych 5.1.1. 
wiczenia 
wiczenie 1 Analizuj
c opisy przypadk�w dokonaj selekcji poszkodowanych na grup
B
agodnych, [
rednich oraz ci
|
kich zaburzeD
[
wiadomo[
ci. Tabela do 
wiczenia 1 A
AGODNE Z
REDNIE CI
{
KIE Opisy przypadk�w Pacjent nr 1 M
|
czyzna lat 50, po wypadku komunikacyjnym, gdy do niego podchodzisz otwiera oczy, stara si
odpowiada
na pytania, ale twierdzi, |
e jest w innym miejscu ni|
w rzeczywisto[
ci, po uszczypni
ciu w ucho lokalizuje b�l. Pacjent nr 2 Kobieta 23-letnia w ci
|
y, po upadku z wysoko[
ci okoB
o 3 metr�w, z rany na gB
owy wypB
ywa ciemnoczerwona krew. W peB
ni zorientowana co do miejsca, w kt�rym si
znajduje i czasu, na zadane pytania odpowiada skB
adnie. Skar|
y si
na mroczki przed oczami. Pacjent nr 3 2-miesi
czne niemowl
. Matka twierdzi, |
e wypadB
z w�zeczka na ulic
, jest pobudzony i niespokojny. Oczy otwiera tylko po mocnym [
ci[
ni
ciu pB
atka ucha. Na ten sam bodziec prostuje r
czki. Pacjent nr 4 80-letni m
|
czyzna spadB
z drabiny. {
ona twierdzi, |
e byB
o to okoB
o 5 metr�w. W chwili obecnej nie otwiera oczu, beB
kocze co[
niezrozumiale i po uszczypni
ciu zgina r
ce w B
okciach. Pacjent nr 5 60-letnia kobieta przewr�ciB
a si
w domu. W rozmowie otwiera oczy na Twoje polecenie, m�wi, lecz udziela odpowiedzi nieadekwatnych do zadawanych pytaD
. Po uszczypni
ciu odsuwa gB
ow
. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 11 Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym oceny parametr�w |
yciowych, 2) zapozna
si
z opisami przypadk�w, 3) wpisa
numer pacjenta w odpowiedniej kolumnie tabeli, 4) por�wna
wyniki w grupie, 5) zaprezentowa
wyniki na forum grupy. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, - tabela do uzupeB
nienia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 2 Przeprowadz
badanie ci[
nienia t
tniczego krwi oraz pomiar t
tna na t
tnicach promieniowej, szyjnej oraz udowej oraz policz ilo[

oddech�w na minut
. Wpisz uzyskane warto[
ci do tabeli. Tabela do 
wiczenia 2 Cz
sto[

t
tna Warto[

ci[
nienia t
tniczego Liczba oddech�w Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym oceny parametr�w |
yciowych, 2) dokona
pomiaru ci[
nienia, t
tna i liczby oddech�w, 3) wpisa
uzyskane warto[
ci do tabeli. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - sfigmomanometr, - stetoskop, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 12 
wiczenie 3 Wykonaj plakat ukazuj
cy spos�b ratowania osoby pora|
onej pr
dem. Dokonaj analizy zagro|
enia dla zdrowia i |
ycia czB
owieka jakim mo|
e by
doznanie pora|
enia pr
dem. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym oceny parametr�w |
yciowych, 2) obejrze
film dydaktyczny, 3) wykona
plakat, 4) dokona
analizy zagro|
enia pora|
enia pr
dem, 5) zaprezentowa
wynik 
wiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - magnetowid/odtwarzacz DVD, - telewizor, - arkusz papieru, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 4 Przeczytaj zdania zawarte w tabeli. OceD
, czy s
one prawdziwe, czy faB
szywe. Tabela do 
wiczenia 4 ZDANIA PRAWDA FAA
SZ Istniej
cztery podstawowe cechy t
tna Ci[
nienie t
tnicze ma istotne znaczenie w zapewnieniu homeostazy Dzieci oddychaj
rzadziej ni|
doro[
li Skala Glasgow ocenia trzy parametry 3 punkty w GCS oznaczaj
praktycznie zwB
oki Skala dla dzieci i dla dorosB
ych s
takie same W pora|
eniu pr
dem mog
nast
pi
liczne zB
amania A
uk elektryczny ma temperatur
okoB
o 2500�C Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 13 Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym oceny parametr�w |
yciowych, 2) przeczyta
uwa|
nie zdania, zawarte w tabeli, 3) postawi
X w odpowiedniej kolumnie, 4) por�wna
wyniki w grupie, 5) zaprezentowa
wyniki na forum grupy. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne - poradnik dla ucznia, - tabela do uzupeB
nienia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 14 5.2. Resuscytacja kr
|
eniowo-oddechowa i pomoc w wybranych stanach nagB
ego zagro|
enia |
ycia 5.2.1. 
wiczenia 
wiczenie 1 Prze
wicz ukB
adanie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Nauczyciel powinien przypomnie
o przepisach BHP na stanowisku pracy ucznia. 
wiczenie nale|
y wykona
w 2-osobowych grupach. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym resuscytacji, 2) wyszuka
rysunki uB
atwiaj
ce wykonanie 
wiczenia, 3) prze
wiczy
uB
o|
enie w pozycji zar�wno na prawym jak i lewym boku, 4) zaprezentowa
na forum spos�b wykonania 
wiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - pokaz z obja[
nieniem, Z
rodki dydaktyczne:  mata,  komputer z dost
pem do Internetu,  poradnik dla ucznia,  literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 2 Zademonstruj manewr Heimlicha. Uwaga, w tym 
wiczeniu nie wykonuj manewru z caB
ej siB
y, gdy|
mo|
esz zaszkodzi
partnerowi do 
wiczeD
. Wska|
inne sposoby udra|
niania dr�g oddechowych. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
dost
pne dla ucznia z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym pomocy w stanach zagro|
enia |
ycia, 2) wskaza
, kiedy nie wolno stosowa
manewru Heimlicha, 3) wskaza
jakie zalety pB
yn
z tego manewru, 4) zademonstrowa
manewr, 5) wskaza
inne sposoby udra|
niania dr�g oddechowych 6) zaprezentowa
wykonane 
wiczenie.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 15 Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - komputer z dost
pem do Internetu, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 3 UzupeB
nij diagram dotycz
cy objaw�w zatrzymania kr
|
enia. ZATRZYMANIE KR
{
ENIA Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym resuscytacji kr
|
eniowo-oddechowej, 2) okre[
li
objawy zatrzymania kr
|
enia, 3) uzupeB
ni
puste pola diagramu 4) zaprezentowa
wyniki na forum grupy. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 16 
wiczenie 4 Przeprowadz
resuscytacj
kr
|
eniowo-oddechow
na fantomie dorosB
ym i dzieci
cym. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Nauczyciel powinien przypomnie
o przepisach BHP na stanowisku pracy ucznia. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym resuscytacji kr
|
eniowo-oddechowej, 2) przeanalizowa
kolejne etapy resuscytacji, 3) przeprowadzi
resuscytacj
w wariantach: - jeden ratownik i dorosB
y poszkodowany, - jeden ratownik i poszkodowane dziecko, - dw�ch ratownik�w i poszkodowane dziecko, - jeden ratownik i poszkodowany niemowlak. 4) zaprezentowa
spos�b wykonania 
wiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - pokaz z obja[
nieniem. Z
rodki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, - fantom do nauki resuscytacji, - tablica z algorytmem udzielania pierwszej pomocy, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 5 Przeprowadz
sztuczn
wentylacj
. Nie zapomnij skontrolowa
dro|
no[
ci dr�g oddechowych przed przyst
pieniem do 
wiczenia. Prowadz
c sztuczn
wentylacj
nie zapomnij o ocenie jej skuteczno[
ci. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Nauczyciel powinien przypomnie
o przepisach BHP na stanowisku pracy ucznia. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym resuscytacji kr
|
eniowo-oddechowej, 2) przeprowadzi
na fantomie sztuczne oddychanie metod
usta-usta, usta-nos oraz usta- usta i nos, 3) przeprowadzi
sztuczn
wentylacj
z u|
yciem samorozpr
|
alnego worka Ambu, 4) oceni
skuteczno[

obu rodzaj�w wentylacji.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 17 Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - pokaz, obja[
nienia. Z
rodki dydaktyczne: - fantom do nauki resuscytacji, - samorozpr
|
alny worek Ambu, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 6 Zainscenizuj udzielanie pierwszej pomocy osobie w stanie wstrz
su anafilaktycznego oraz okre[
l dziaB
ania podczas wyst
pienia obrz
ku krtani. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
dost
pne dla ucznia z
r�dB
a informacji. Nauczyciel powinien przypomnie
o przepisach BHP na stanowisku pracy ucznia. 
wiczenie nale|
y wykona
w 3-osobowych grupach. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) odnalez

materiaB
y dotycz
ce wykonania prawidB
owej konikotomii i tracheotomii, 2) dobra
si
w grupy trzyosobowe, 3) rozdzieli
role dla poszkodowanego, lekarza pogotowia oraz higienistki, 4) przygotowa
inscenizacj
, 5) zaprezentowa
wykonane 
wiczenie. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - pokaz. Z
rodki dydaktyczne: - apteczka pierwszej pomocy, - komputer z dost
pem do Internetu, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 18 5.3. Rany, krwotoki, zB
amania  zasady post
powania 5.3.1. 
wiczenia 
wiczenie 1 Przeczytaj zdania zawarte w tabeli i okre[
l czy s
one prawdziwe czy faB
szywe. Tabela do 
wiczenia 1 ZDANIA TAK NIE Nie ka|
dej ranie towarzyszy krwawienie Rana [
wie|
a to taka do 8 godzin od momentu zranienia Rana postrzaB
owa posiada najcz
[
ciej otw�r wlotowy i wylotowy Krwawienia dzielimy na t
tnicze, |
ylne oraz z naczyD
wB
osowatych Opask
uciskow
mo|
na zaB
o|
y
na jak dB
ugo si
chce ZB
amanie to przerwanie ci
gB
o[
ci ko[
ci w caB
ym jej przekroju Najlepsz
metod
leczenia doraz
nego zB
amaD
s
[
rodki przeciwb�lowe Na rany stosujemy tylko jaB
owe opatrunki Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
dost
pne dla ucznia z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
ami nauczania, 2) przeczyta
uwa|
nie zdania zawarte w arkuszu 
wiczeniowym, 3) postawi
X w odpowiedniej kolumnie, 4) zaprezentowa
wynik 
wiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - tabela do uzupeB
nienia, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 19 
wiczenie 2 ZaB
�|
opatrunek na zaimprowizowan
ran
tryskaj
c
|
ywoczerwon
krwi
i om�w zasady, kt�rymi nale|
y si
w takim przypadku kierowa
. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym zasad post
powania w krwotoku, 2) wskaza
spos�b zachowania si
podczas tamowania krwotoku, 3) wykona
czynno[
ci prowadz
ce do zatamowania krwawienia z rany. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - pokaz. Z
rodki dydaktyczne: - opatrunek, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 3 Dokonaj analizy nast
puj
cych przypadk�w klinicznych i przyporz
dkuj im najwB
a[
ciwsze post
powanie. Wyniki umie[

w tabeli. Opisy przypadk�w: Przypadek A Do poradni zgB
asza si
m
|
czyzna, kt�ry godzin
temu przygryzB
sobie j
zyk. Twierdzi, |
e to nic takiego, ale od godziny nie mo|
e da
sobie rady z ci
gB
ym, acz niewielkim krwawieniem. Ponadto czuje si
nieco osB
abiony i zaczyna odczuwa
koB
atanie serca. Gdy zagl
dasz do jamy ustnej wida
brocz
ce naczynia na j
zyku. Przypadek B MiaB
miejsce wypadek, mB
oda kobieta zostaB
a potr
cona przez pijanego kierowc
. Kierowca uciekB
i jeste[
pierwsz
osob
na miejscu wypadku. Kobieta czuje si
dobrze, tylko narzeka na b�l lewego podudzia. Gdy odwijasz ubranie stwierdzasz obrz
k, zaczerwienienie i bardzo du|

bolesno[

tej okolicy. Przypadek C Przechodz
c obok budowy sB
yszysz straszny haB
as i woB
anie o pomoc. Gdy dobiegasz widzisz m
|
czyzn
z przygniecion
lew
nog
i obci
t
lew
r
k
na poziomie stawu nadgarstkowego. Bardzo mocno krwawi i szybko blednie. Przypadek D B
d
c na wakacjach z rodzin
Tw�j s
siad r
baB
drewno. Jednym z uderzeD
siekiery nie wymierzyB
i trafiB
w nog
. ObejrzaB
e[
miejsce zranienia i nie stwierdziB
e[
zB
amania. Rana, jak si
okazaB
o byB
a powierzchowna.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 20 Przypadek E PrzybiegB
a do Ciebie kole|
anka, poniewa|
krew  leci jej z nosa. Jest hipochondryczk
, o czym zreszt
dobrze wiesz. Twierdzi, |
e krew zacz
B
a lecie
przed kilkoma minutami. Tabela do 
wiczenia 3 Uspokajasz, tamujesz krwawienie i odsyB
asz do domu Wzywasz karetk
pogotowia i odsyB
asz na badania specjalistyczne podejrzewaj
c jak
[
powa|
niejsz
chorob
Unieruchamiasz koD
czyn
, wzywasz karetk
pogotowia i czekasz a|
si
zjawi Przemywasz ran
, odsyB
asz na najbli|
szy dy|
ur chirurgiczny celem dalszego leczenia Natychmiast zakB
adasz opask
uciskow
, dzwonisz po pogotowie informuj
c ich o konieczno[
ci przyjazdu na cito, Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym post
powania w urazach, 2) dokona
analizy poszczeg�lnych przypadk�w, 3) wpisa
wybrane litery (A-E) w odpowiednie rubryki tabeli. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, Z
rodki dydaktyczne: - tabela do uzupeB
nienia, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 4 Dokonaj zabanda|
owania r
ki, przedramienia, B
okcia, barku. Zastosuj opatrunek kB
osowy, w
|
owy, [
rubowy, zaginany, |
�B
wiowy zbie|
ny oraz Dessaulta. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
dost
pne dla ucznia z
r�dB
a informacji. Nauczyciel powinien przypomnie
o przepisach BHP na stanowisku pracy ucznia. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym wykonywania opatrunk�w, 2) zapozna
si
z tre[
ci
filmu dydaktycznego, 3) wyszuka
w Internecie odpowiednie informacje dotycz
ce opatrunk�w, 4) prze
wiczy
metody banda|
owania.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 21 Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - komputer z dost
pem do Internetu, - magnetowid/odtwarzacz DVD, - telewizor, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 5 Dokonaj unieruchomienia koD
czyny zgodnie z obowi
zuj
cymi zasadami. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. 
wiczenie nale|
y wykona
w parach. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym post
powania w urazach, 2) wybra
odpowiedniej dB
ugo[
ci szyn
, 3) dogi

szyn
na zdrowej koD
czynie, 4) unieruchomi
koD
czyn
zgodnie z obowi
zuj
cymi zasadami. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne. Z
rodki dydaktyczne: - szyny Kramera, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 22 5.4. ZB
amania i zwichni
cia w obr
bie twarzoczaszki 5.4.1. 
wiczenia 
wiczenie 1 Wykonaj graficzn
prezentacj
sposobu nastawienia |
uchwy u pacjenta ze zwichni
ciem w obr
bie stawu skroniowo-|
uchwowego. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym zwichni

w obr
bie twarzoczaszki, 2) dokona
analizy etap�w post
powania podczas nastawiania |
uchwy, 3) wykona
graficzn
prezentacj
, 4) przedstawi
efekty 
wiczenia. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne, - dyskusja dydaktyczna. Z
rodki dydaktyczne: - arkusze papieru, - flamastry, - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 2 Wykonaj unieruchomienie br�dkowo-gB
�wkowe. Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Nauczyciel powinien przypomnie
przepisy BHP na stanowisku pracy. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym zwichni

w obr
bie twarzoczaszki, 2) dokona
analizy metody unieruchamiania br�dkowo-gB
�wkowego, 3) wykona
unieruchomienie. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 23  Z
rodki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela. 
wiczenie 3 Dokonaj podziaB
u [
rodk�w odka|
aj
cych wpisuj
c odpowiedni
nazw
grupy przy ka|
dym z nich. Tabela do 
wiczenia 3 Preparat Grupa Woda utleniona Chlorheksydyna Jodyna Rivanol Etanol Wskaz�wki do realizacji Przed przyst
pieniem do realizacji 
wiczenia nauczyciel powinien om�wi
zakres i spos�b wykonania 
wiczenia oraz wskaza
z
r�dB
a informacji. Spos�b wykonania 
wiczenia UczeD
powinien: 1) zapozna
si
z materiaB
em nauczania, dotycz
cym [
rodk�w odka|
aj
cych, 2) dokona
analizy klasyfikacji poszczeg�lnych grup [
rodk�w odka|
aj
cych, 3) wpisa
do tabeli nazw
grupy obok wymienionych [
rodk�w odka|
aj
cych. Zalecane metody nauczania uczenia si
: - 
wiczenie praktyczne. Z
rodki dydaktyczne: - poradnik dla ucznia, - literatura z rozdziaB
u 7 poradnika dla nauczyciela.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 24 6. EWALUACJA OSI
GNI

UCZNIA PrzykB
ady narz
dzi pomiaru dydaktycznego Test dwustopniowy do jednostki moduB
owej  Udzielanie pierwszej pomocy Test skB
ada si
z 20 zadaD
wielokrotnego wyboru, z kt�rych: - zadania 1, 2, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 13, 15, 16, 18, 19 s
z poziomu podstawowego, - zadania 3, 4, 8, 12, 14, 17, 20 s
z poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadaD
: 0 lub 1 punkt Za ka|
d
prawidB
ow
odpowiedz
uczeD
otrzymuje 1 punkt. Za zB

odpowiedz
lub jej brak uczeD
otrzymuje 0 punkt�w. Proponuje si
nast
puj
ce normy wymagaD
 uczeD
otrzyma nast
puj
ce oceny szkolne: - dopuszczaj
cy  za rozwi
zanie co najmniej 10 zadaD
z poziomu podstawowego, - dostateczny  za rozwi
zanie co najmniej 12 zadaD
z poziomu podstawowego, - dobry  za rozwi
zanie 14 zadaD
, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, - bardzo dobry  za rozwi
zanie 18 zadaD
, w tym co najmniej 6 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. b, 4. c, 5. c, 6. b, 7. b, 8. b, 9. b, 10. b, 11. c, 12. d, 13. b, 14. d, 15. c, 16. d, 17. c, 18. b, 19. c, 20. a. Plan testu Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna zad. (mierzone osi
gni
cia ucznia) celu wymagaD
odpowiedz
1 Zidentyfikowa
parametry |
yciowe A P d 2 PosB
u|
y
si
skal
GCS B P b Okre[
li
znaczenie pora|
enia 3 C PP b piorunem Udzieli
pomocy w urazach 4 C PP c czaszkowo-m�zgowych 5 Okre[
li
istot
B
aD
cucha prze|
ycia A P c Okre[
li
spos�b prowadzenia 6 B P b resuscytacji kr
|
eniowo-oddechowej Wskaza
r�|
nic
post
powania 7 w r�|
nych stopniach niedro|
no[
ci C PP b oddechowej 8 Zastosowa
czynno[
ci BLS C PP b Wskaza
sposoby ratowania we 9 B P b wstrz
sie anafilaktycznym 10 Wskaza
mechanizmy gojenia si
ran B P b Zastosowa
zasady unieruchamiania 11 A P c zB
amaD
 Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 25 Oceni
przyczyn
przewlekB
ych 12 C PP d krwawieD
13 Wskaza
objawy zB
amania ko[
ci B P b Oceni
post
powanie w stanie 14 C PP d nagB
ego zagro|
enia |
ycia 15 Zdefiniowa
poj
cie: aseptyka A P c Wskaza
na podstawowe czynno[
ci 16 w repozycji stawu skroniowo- A P d -|
uchwowego 17 Zastosowa
szyn
Tigerstedta C PP c Wskaza
objawy zwichni
cia stawu 18 B P b skroniowo-|
uchwowego Wskaza
niebezpieczeD
stwo uraz�w 19 A P c twarzoczaszki Okre[
li
cechy zespolenia 20 C PP a twarzoczaszki Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. 2. Om�w z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczni�w z rodzajem zadaD
podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przygotuj odpowiedni
liczb
test�w. 5. Zapewnij samodzielno[

podczas rozwi
zywania zadaD
. 6. Przed rozpocz
ciem testu przeczytaj uczniom instrukcj
. 7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie w
tpliwo[
ci wyja[
nij. 8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 9. Kilka minut przed zakoD
czeniem testu przypomnij uczniom o zbli|
aj
cym si
czasie zakoD
czenia udzielenia odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uwa|
nie instrukcj
. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart
odpowiedzi. 3. Zapoznaj si
z zestawem zadaD
testowych. 4. Test zawiera 20 zadaD
. Do ka|
dego zadania doB

czone s
4 mo|
liwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidB
owa. 5. Udzielaj odpowiedzi na zaB

czonej karcie odpowiedzi, stawiaj
c w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyB
ki nale|
y bB

dn
odpowiedz
zaznaczy
k�B
kiem, a nast
pnie ponownie zakre[
li
odpowiedz
prawidB
ow
. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy b
dziesz miaB
satysfakcj
z wykonanego zadania. 7. Je[
li udzielenie odpowiedzi b
dzie Ci sprawiaB
o trudno[

, wtedy odB
�|
rozwi
zanie zadania na p�z
niej i wr�
do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwi
zanie testu masz 45 minut. Powodzenia!  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 26 MateriaB
y dla ucznia:  instrukcja,  zestaw zadaD
testowych,  karta odpowiedzi. ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH 1. Wa|
nym parametrem odpowiadaj
cym za homeostaz
organizmu jest a) tylko ci[
nienie t
tnicze. b) tylko cz
sto[

t
tna. c) poziom b�lu. d) ci[
nienie t
tnicze i cz
sto[

t
tna. 2. Pacjent otwiera oczy na b�l, beB
kocze co[
niezrozumiale oraz reaguje wyprostem na bodziec. W skali GCS uzyskaB
by a) 5 punkt�w. b) 6 punkt�w. c) 7 punkt�w. d) 8 punkt�w. 3. Z
mier
od pora|
enia piorunem jest zwi
zana a) ze strachem przed burz
. b) z uduszeniem. c) z o[
lepieniem. d) ze zniszczeniem b
benk�w przez huk. 4. Kr
gosB
up szyjny najlepiej stabilizowa
a) prowizorycznie zrobionym stabilizatorem z drewna. b) dowolnym sprzetem. c) koB
nierzem Schantza. d) koB
nierzem FAKRO. 5. Drugim ogniwem B
aD
cucha prze|
ycia jest a) wczesne podj
cie zaawansowanych czynno[
ci resuscytacyjnych. b) wczesna defibrylacja. c) wczesne rozpocz
cie resuscytacji przez [
wiadk�w zdarzenia. d) wezwanie sB
u|
b ratowniczych (telefon 112 lub 999). 6. Resuscytacj
kr
|
eniowo-oddechow
prowadzi si
w nast
puj
cy spos�b a) 15 uci[
ni

na 2 wdechy przy jednym ratowniku. b) 30 uci[
ni

na 2 wdechy, a liczba ratownik�w nie ma znaczenia. c) 5 uci[
ni

na 2 wdechy, a liczba ratownik�w nie ma znaczenia. d) 30 uci[
ni

na 1 wdech, a liczba ratownik�w nie ma znaczenia. 7. Je|
eli poszkodowany zachB
ysn
B
si
, ale odpowiada na pytania, mo|
e m�wi
i kiwa
gB
ow
podczas akcji ratowniczej zastosujesz a) uderzenie przedsercowe. b) nakB
anianie do kaszlu. c) manewr Heimlicha. d) uderzenie mi
dzyB
opatkowe.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 27 8. Oddech ratowniczy powinien trwa
a) 0,5 s. b) 1 s. c) 1,5 s. d) 2 s. 9. Podczas wstrz
su anafilaktycznego a) zaleca si
post
powanie wyczekuj
ce. b) nale|
y szybko poda
adrenalin
. c) nale|
y szybko poda
du|

ilo[

pB
yn�w. d) nale|
y zB
apa
owada, kt�ry u|

dliB
celem zbadania jego jadu. 10. Gojenie ran bez pozostawienia blizny jest mo|
liwe a) przez rychB
ozrost. b) pod strupem. c) przez ziarninowanie. d) po pogryzieniu przez psa. 11. Unieruchamiaj
c zB
amanie ko[
ci dB
ugiej nale|
y pami
ta
, a) aby nastawi
pierwotne zB
amanie. b) aby polewa
miejsce zB
amania zimn
wod
w celu zmniejszenia obrz
ku. c) aby unieruchomi
dwa s
siednie stawy. d) aby szybko poda
[
rodki przeciwb�lowe. 12. DB
ugo utrzymuj
ce si
krwawienie pomimo prawidB
owego leczenia mo|
e sugerowa
a) tylko maB
opB
ytkowo[

. b) tylko hemofili
. c) tylko zesp�B
von Willenbranda. d) maB
opB
ytkowo[

, hemofili
lub zesp�B
Willenbranda. 13. Do objaw�w zB
amania ko[
ci nie nale|
y a) znieksztaB
cenie zarys�w koD
czyny. b) b�l oraz bolesno[

. c) patologiczna ruchomo[

wzdB
u|
ko[
ci dB
ugich. d) trzeszczenie i tarcie odB
am�w kostnych. 14. 18 letni chB
opak podczas meczu w piB
k
no|
n
zostaB
kopni
ty w nog
. Po zdj
ciu buta zaobserwowano znaczny obrz
k i bolesno[

koD
czyny, ponadto chB
opak zgB
asza b�l przy chodzeniu. Nale|
y a) zrobi
okB
ad z lodu, aby zminimalizowa
obrz
k. b) wezwa
pogotowie ratunkowe podejrzewaj
c zB
amanie. c) odprowadzi
poszkodowanego do domu. d) zrobi
okB
ad z lodu i wezwa
pogotowie ratunkowe. 15. Aseptyka to a) [
rodek odka|
aj
cy. b) materiaB
opatrunkowy. c) jaB
owo[

. d) odka|
anie rany.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 28 16. W czasie repozycji w zwichni
ciu stawu skroniowo-|
uchwowego wykonuje si
a) wyB

cznie zepchni
cie |
uchwy w d�B
. b) tylko przesuni
cie do tyB
u. c) tylko podniesienie do g�ry. d) zepchni
cie |
uchwy w d�B
, przesuni
cie do tyB
u, a nast
pnie podniesienie do g�ry. 17. Szyna Tigerstedta sB
u|
y a) wyB

cznie do unieruchomienia szcz
ki. b) wyB

cznie do unieruchomienia |
uchwy. c) do unieruchomienia szcz
ki lub |
uchwy. d) do unieruchomienia ko[
ci dB
ugich. 18. Do objaw�w klinicznych zwichni
cia stawu skroniowo-|
uchwowego nie nale|
y a) staB
a otwarto[

ust. b) szcz
ko[
cisk. c) wyciek [
liny z ust. d) cierpi
cy wyraz twarzy. 19. Urazy twarzoczaszki nios
ze sob
niebezpieczeD
stwo a) upo[
ledzenia czynno[
ci nerek. b) upo[
ledzenia czynno[
ci serca. c) upo[
ledzenia dro|
no[
ci dr�g oddechowych. d) nagB
ej utraty sB
uchu. 20. Cech
wi
zania �semkowego wi
zania �semkowego jest to, |
e a) drut przewleka si
przez dystaln
przestrzeD
mi
dzyz
bow
drugiego lub trzeciego z
ba od szczeliny zB
amania. b) jest wi
zaniem dwuszcz
kowym. c) do jego zaB
o|
enia nie jest konieczne peB
ne uz
bienie. d) drut przewleka si
przez dystaln
przestrzeD
mi
dzyz
bow
drugiego lub trzeciego z
ba od szczeliny zB
amania i do jego zaB
o|
enia nie jest konieczne peB
ne uz
bienie.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 29 KARTA ODPOWIEDZI Imi
i nazwisko.......................................................................................... Udzielanie pierwszej pomocy Zakre[
l poprawn
odpowiedz
. Nr Odpowiedz
Punkty zadania 1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17. a b c d 18. a b c d 19. a b c d 20. a b c d Razem:  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 30 Test 2 Test dwustopniowy do jednostki moduB
owej  Udzielanie pierwszej pomocy Test skB
ada si
z 20 zadaD
wielokrotnego wyboru, z kt�rych: - zadania 1, 2, 4, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 15, 16, 17, 19 s
z poziomu podstawowego, - zadania 3, 5, 8, 13, 14, 18, 20 s
z poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadaD
: 0 lub 1 punkt Za ka|
d
prawidB
ow
odpowiedz
uczeD
otrzymuje 1 punkt. Za zB

odpowiedz
lub jej brak uczeD
otrzymuje 0 punkt�w. Proponuje si
nast
puj
ce normy wymagaD
 uczeD
otrzyma nast
puj
ce oceny szkolne: - dopuszczaj
cy  za rozwi
zanie co najmniej 10 zadaD
z poziomu podstawowego, - dostateczny  za rozwi
zanie co najmniej 12 zadaD
z poziomu podstawowego, - dobry  za rozwi
zanie 14 zadaD
, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, - bardzo dobry  za rozwi
zanie 18 zadaD
, w tym co najmniej 6 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. d, 4. c, 5. d, 6. c, 7. a, 8. d, 9. c, 10. b, 11. c, 12. c, 13. a, 14. d, 15. d, 16. c, 17. d, 18. c, 19. a, 20. d. Plan testu Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna zad. (mierzone osi
gni
cia ucznia) celu wymagaD
odpowiedz
1 Wykona
pomiar ci[
nienia t
tniczego B P d 2 PosB
u|
y
si
skal
Glasgow A P a Wykaza
r�|
nice mi
dzy skal
3 C PP d pediatryczn
i dla dorosB
ych Zastosowa
zasady ratowania 4 A P c pora|
onego pr
dem Wskaza
r�|
nice pomi
dzy skutkami 5 pora|
enia pr
dem staB
ym C PP d i zmiennym 6 Zastosowa
algorytm BLS A P c 7 Zastosowa
algorytm BLS dla dzieci A P a 8 Zastosowa
manewr Heimlicha C PP d 9 Rozr�|
ni
rodzaje wstrz
su A P c 10 Zidentyfikowa
leki ratuj
ce |
ycie B P b 11 Rozr�|
ni
krwotoki A P c Zastosowa
podstawowe materiaB
y 12 B P c unieruchamiaj
ce Wybra
najlepsz
metod
13 C PP a unieruchamiania koD
czyn 14 Rozr�|
ni
rodzaje zB
amaD
C PP d 15 Wskaza
etiologi
ran A P d  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 31 Wskaza
przyczyny zwichni
cia 16 A P c w stawie skroniowo-|
uchwowym Wskaza
na objawy podwichni
cia 17 B P d w stawie skroniowo-|
uchwowym Zastosowa
unieruchomienia 18 C PP c twarzoczaszki Zastosowa
wB
a[
ciwe post
powanie 19 B P a w zB
amaniach twarzoczaszki 20 Zidentyfikowa
[
rodki odka|
aj
ce C PP d Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. 2. Om�w z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Zapoznaj uczni�w z rodzajem zadaD
podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 4. Przygotuj odpowiedni
liczb
test�w. 5. Zapewnij samodzielno[

podczas rozwi
zywania zadaD
. 6. Przed rozpocz
ciem testu przeczytaj uczniom instrukcj
. 7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie w
tpliwo[
ci wyja[
nij. 8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 9. Kilka minut przed zakoD
czeniem testu przypomnij uczniom o zbli|
aj
cym si
czasie zakoD
czenia udzielenia odpowiedzi. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uwa|
nie instrukcj
. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart
odpowiedzi. 3. Zapoznaj si
z zestawem zadaD
testowych. 4. Test zawiera 20 zadaD
. Do ka|
dego zadania doB

czone s
4 mo|
liwe odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidB
owa. 5. Udzielaj odpowiedzi na zaB

czonej karcie odpowiedzi, stawiaj
c w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyB
ki nale|
y bB

dn
odpowiedz
zaznaczy
k�B
kiem, a nast
pnie ponownie zakre[
li
odpowiedz
prawidB
ow
. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy b
dziesz miaB
satysfakcj
z wykonanego zadania. 7. Je[
li udzielenie odpowiedzi b
dzie Ci sprawiaB
o trudno[

, wtedy odB
�|
rozwi
zanie zadania na p�z
niej i wr�
do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwi
zanie testu masz 45 minut. Powodzenia! MateriaB
y dla ucznia:  instrukcja,  zestaw zadaD
testowych,  karta odpowiedzi.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 32 ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH 1. Aby poprawnie zmierzy
ci[
nienie t
tnicze metod
bezkrwaw
Korotkowa mankiet nale|
y napompowa
do warto[
ci a) 200 mmHg. b) przekraczaj
cej o 20-30 mmHg ci[
nienie, przy kt�rym zanika t
tno. c) przekraczaj
cej o 30-40 mmHg ci[
nienie, przy kt�rym zanika t
tno. d) przekraczaj
cej o 10-20 mmHg ci[
nienie, przy kt�rym zanika t
tno. 2. Je|
eli poszkodowany otwiera oczy na polecenie sB
owne, wykazuje nieadekwatn
odpowiedz
oraz lokalizuje b�l to otrzyma w skali Glasgow a) 9 punkt�w. b) 10 punkt�w. c) 11 punkt�w. d) 12 punkt�w. 3. Pediatryczna skala Glasgow r�|
ni si
od stosowanej u dorosB
ych, poniewa|
dzieci ze wzgl
du na nie wyksztaB
con
jeszcze mow
nie mog
podlega
takim samym kryteriom co doro[
li. Stwierdzenie a) jest prawdziwe pozostaj
c w ci
gu przyczynowo-skutkowym. b) jest prawdziwe bez zwi
zku przyczynowo-skutkowego. c) w pierwszej cz
[
ci jest prawdziwe, a w drugiej faB
szywe. d) w pierwszej cz
[
ci jest faB
szywe, a w drugiej prawdziwe. 4. W ratowaniu pora|
onego pr
dem najwa|
niejsze jest a) ozi
bienie organizmu ju|
i tak przegrzanego. b) podanie ciepB
ego pB
ynu. c) odB

czenie od z
r�dB
a pr
du. d) zbadanie obecno[
ci t
tna. 5. Pora|
enie pr
dem staB
ym powoduje zatrzymanie akcji serca w mechanizmie asystole, a pr
dem zmiennym w mechanizmie migotania kom�r. Stwierdzenie a) jest prawdziwe. b) w pierwszej cz
[
ci jest prawdziwe, w drugiej faB
szywe. c) w pierwszej cz
[
ci faB
szywe, w drugiej prawdziwe. d) jest faB
szywe. 6. Je|
eli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha samodzielnie nale|
y a) rozpocz

mimo wszystko resuscytacj
. b) wezwa
pogotowie ratunkowe. c) uB
o|
y
go w pozycji bezpiecznej. d) uB
o|
y
go w pozycji bezpiecznej i wezwa
pogotowie ratunkowe. 7. Rozpoczynaj
c resuscytacj
dziecka zaczynamy od a) uciskania klatki piersiowej. b) 5 oddech�w ratowniczych. c) 4 oddech�w ratowniczych. d) 6 oddech�w ratowniczych.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 33 8. Manewru Heimlicha nale|
y zaniecha
a) u 10-letniego dziecka. b) u 50-letniego m
|
czyzny z prawidB
owym ci[
nieniem t
tniczym. c) u 23-letniej kobiety. d) u 40-letniego m
|
czyzny z chorob
wrzodow
|
oB

dka. 9. Wstrz
s spowodowany alergi
na jak
[
substancj
nazywamy wstrz
sem a) kardiogennym. b) neurogennym. c) hipowolemicznym. d) anafilaktycznym. 10. Fastjekt to a) strzykawka z adrenalin
, kt�r
powinien mie
przy sobie ka|
dy alergik. b) lek przeciwuczuleniowy. c) [
rodek odka|
aj
cy. d) model aparatu do mierzenia t
tna. 11. WypB
yw ciemnoczerwonej krwi strumieniem ci
gB
ym jest charakterystyczny dla a) zranienia bB
ony [
luzowej. b) krwawienia t
tniczego. c) krwawienia |
ylnego. d) krwawienie z naczyD
wB
osowatych. 12. Szyny Kramera a) sB
u|

do unieruchamiania tymczasowego zB
amaD
w obr
bie twarzoczaszki. b) sB
u|

do unieruchamiania tymczasowego zB
amaD
ko[
ci dB
ugich. c) mog
by
stosowane zamiennie z opatrunkami gipsowymi w leczeniu zB
amaD
. d) s
przeciwwskazane w urazach gB
owy. 13. Najlepszym unieruchomieniem koD
czyny g�rnej przy podejrzeniu zB
amania w jej obr
bie b
dzie a) usztywnienie jej prowizorycznie zrobionym unieruchomieniem drewnianym. b) przybanda|
owanie jej do tuB
owia z r
k
wyprostowan
w stawie B
okciowym. c) przybanda|
owanie jej do tuB
owia z r
k
zgi
t
w 90� w stawie B
okciowym. d) usztywnienie i przybanda|
owanie jej do tuB
owia z r
k
zgi
t
w 90� w stawie B
okciowym. 14. ZB
amaniem po[
rednim jest a) kompresyjne zB
amanie kr
gosB
upa. b) zB
amanie zderzakowe. c) zB
amanie Collesa. d) zB
amanie Smitha. 15. Rana ci
ta powstaje, np.: na skutek a) uderzenia siekier
. b) skaleczenia no|
em. c) pchni
cia no|
em. d) pogryzienia przez psa.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 34 16. Przyczyn
zwichni
cia stawu skroniowo-|
uchwowego nie mo|
e by
a) uderzenie w br�dk
przy otwartych ustach. b) zbyt intensywne ziewanie. c) dB
ugo trwaj
ce zabiegi stomatologiczne. d) picie przez sB
omk
. 17. Do objaw�w podwichni
cia w stawie skroniowo-|
uchwowym nie nale|
y a) wyciek [
liny z ust. b) nadmierne rozwieranie szcz
k. c) b�l i trudno[
ci rozwierania gB
�wnie w porze rannej. d) trzask w stawie w koD
cowej fazie rozwarcia niekiedy z utrudnionym zwarciem szcz
k. 18. Wi
zanie typu Ivy ego jest najprostszym i najcz
[
ciej stosowanym wi
zaniem dwuszcz
kowym. Polega na przeB
o|
eniu p
tli drutu mi
dzy z
bami odlegB
ymi od szczeliny zB
amania, a nast
pnie na doj[
ciu do niej ruchem w
|
owym i [
ci[
ni
cie ich ze sob
, co stabilizuje szczelin
zB
amania. Stwierdzenia a) s
prawdziwe. b) pierwsze jest faB
szywe, a drugie prawdziwe. c) pierwsze jest prawdziwe, a drugie faB
szywe. d) s
faB
szywe. 19. W razie zB
amania w obr
bie twarzoczaszki, przy braku oznak zagro|
enia |
ycia post
powaniem z wyboru b
dzie a) tymczasowe unieruchomienie w opatrunku procowym i wezwanie pogotowia ratunkowego. b) wysB
anie poszkodowanego do domu z zaleceniem zgB
oszenia si
do lekarza. c) zostawienie chorego na miejscu bez udzielania dalszej pomocy. d) tymczasowe unieruchomienie w opatrunku procowym i odesB
anie do domu. 20. Z
rodkiem odka|
aj
cym, kt�ry mo|
e spowodowa
najwi
ksze objawy uczuleniowe ze wstrz
sem wB

cznie jest a) chlorheksydyna. b) jodyna. c) azotan srebra. d) nadmanganian potasu.  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 35 7. LITERATURA 1. Fibak J.: Chirurgia. PZWL, Warszawa 2001 2. GaszyD
ski W.: Medycyna ratunkowa i katastrof. UMed, A
�dz
2004 3. Herold G.: Medycyna wewn
trzna. PZWL, Warszawa 2004 4. Kokot F.: Choroby wewn
trzne. PZWL, Warszawa 2004 5. Kowalski M.: Immunologia kliniczna. MEDITON, A
�dz
2000 6. Nar
bski J.: Zarys propedeutyki chirurgii. AMed, A
�dz
1999 7. PerczyD
ska-Partyka W.: Chirurgia stomatologiczna. BESTOM, A
�dz
8. Schrimer M.: Neurochirurgia. Urban & Partner, WrocB
aw 1998 9. www.aed.pl 10. www.erc.edu 11. www.prosat.net.pl Literatura metodyczna: 1. Figurski J., Symela K. (red.): ModuB
owe programy nauczania w ksztaB
ceniu zawodowym. Wydawnictwo ITeE, Radom 2001 2. Niemierko B.: Pomiar wynik�w ksztaB
cenia. WSiP S.A., Warszawa 1999 3. OkoD
W.: Wprowadzenie do dydaktyki og�lnej. Wydawnictwo Akademickie  {
ak , Warszawa 2003 4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000 5. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiot�w zawodowych. Cz. I i II. Wydawnictwo ITeE, Radom 1999  Projekt wsp�B
finansowany ze [
rodk�w Europejskiego Funduszu SpoB
ecznego 36