4878280870

147

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

żyła na języku nauki, tworząc swoiste stereotypy, które trudno przezwyciężyć przez wiele lat.

Piąty rozdział to podsumowanie pracy. Mówiąc, iż w różnych okresach zainteresowanie analizą zawartości malało lub rosło i że miało to swoje podstawy w pojawianiu się nowych tendencji teoretycznych w pra-soznawstwie i sposobie stosowania tej metody, autor wymienia jej zalety. Godząc się z głównymi tezami tego rozdziału możemy jedynie żałować, iż W. Pisarek nie pokazał, jak w zależności od reprezentowanych orientacji teoretycznych poszczególni badacze korzystają z wyników analizy zawartości. Wydaje się bowiem, że metoda ta w Polsce nie jest jeszcze dostatecznie doceniana przy badaniu zjawisk kulturowych i politycznych.

Pierwszy raz polski czytelnik otrzymał książkę, która całościowo ujmuje wszystkie problemy związane ze stosowaniem analizy zawartości. Już sam ten fakt decyduje o jej wartości. Stanie się bowiem ona na pewno podręcznikiem akademickim, z którego się będą uczyć przyszli dziennikarze i socjolodzy. Miejmy też nadzieję, iż pobudzi ona do głębszej refleksji teoretycznej wszystkich badaczy, którzy stosują tę metodę. W przeciwieństwie bowiem do W. Pisarka uważam, że nasz dorobek w tym zakresie jest niewielki. Recenzowana książka jest tu chlubnym wyjątkiem.

Andrzej Maliszewski

KRAKOWSKA PRASA LITERACKA XIX W.

Aleksander Zyga:    KRAKOW

SKIE CZASOPISMA LITERACKIE DRUGIEJ POŁOWY XIX WIEKU (1860—1895). Kraków — Wrocław 1983. S. 343: 21 il.

Z końcem ubiegłego roku Wydawnictwo Literackie rzuciło na rynek księgarski dzieło w nakładzie 2283 egzemplarzy. Zwrócą na nie uwagę nie tylko miłośnicy Krakowa, ale również historycy prasy i historycy literatury, do których przede wszystkim autor adresuje „Krakowskie czasopisma literackie drugiej połowy XIX wieku (1860—1895)”. Na takiego odbiorcę wskazuje zarówno sam temat jak i sposób jego ujęcia. Autora przede wszystkim interesowała literatura i sztuka w wybranych czasopismach oraz treści najściślej z nimi związane. Sprawy inne, np. żywo obchodzące historyków prasy, uwzględniał tylko o tyle, o ile to było potrzebne do właściwego usytuowania kwestii zasadniczych z punktu widzenia historyka literatury.

Na książkę złożyło się właściwie pięć rozpraw, z których każda jest poświęcona jednemu z następujących czasopism ułożonych chronologicznie: Niewiasta (1860—1863), Kalina (1866— —1870), Szkice Społeczne i Literackie (1875—1876), Przegląd Literacki i Artystyczny (1882—1886) i Świat (1888— —1895). Wymienione tytuły periodyków są zarazem tytułami rozpraw czy rozdziałów książki, niemal identycznie skonstruowanych (inaczej jedynie ma się sprawa z Szkicami Społecznymi i Literackimi). Każda rozprawa zaczyna się od „dziejów pisma”, w których zawarto najwięcej informacji najbardziej obchodzących historyka prasy, a więc o genezie, redaktorach i współpracownikach, częstotliwości, wyglądzie zewnętrznym, papierze, formacie, cenie, prenumeracie, debitach, nakładacłi, reakcjach czytelników, opiniach współczesnej prasy, o sytuacji materialnej i ideowych powiązaniach czy ewolucjach. Potem następuje część odnosząca się do programu, która w przypadku 7-śe-wiasty i Kaliny została ograniczona „w zasadzie do programów kobiecych” (s. 8). Trzecia z koiei część poświęcona jest działowi literackiemu bądź literackiemu i artystycznemu, o ile nie zachodziła potrzeba wyodrębnienia działu artystycznego w osobną czwartą część, jak w przypadku Świata. Ten zasadniczy niejako trzon książki poprzedza krótki odautorski wstęp, precyzyjnie określający skalę zainteresowań, bazę źródłową i metodę opracowania, a zamyka rozdział podsumowujący wyniki badań pt. „Rola i znaczenie krakowskich czasopism literac-ko-artystycznych”, po którym wydawca umieszcza przypisy do poszczególnych rozdziałów, opracowany przez Lidię Timofiejczyk indeks osób, spis ilustracji, spis treści oraz zestaw ilustracji przedstawiających pierwsze stronice omawianych czasopism oraz ich twórców.

Sama koncepcja pracy jak i jej realizacja w zasadzie nie budzi poważniejszych zastrzeżeń. Bezstronnie trze-

10*