5136436211

Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza

bowiem mamy „czułe serce”, „komunię dusz”, „wyroki niebios” -cały sentymentalny sztafaż, który po części należy do sfery idei (dla rozumu ma stanowić ideologiczne alibi), po części jest swoistym językiem mówienia o uczuciach; z drugiej strony natomiast - czysty erotyzm, niezawoalowaną zmysłowość. Opisy Julii i jej otoczenia przez Saint-Preux nie tylko nie pozostawiają wiele pola wyobraźni czytelnika, jak idzie o wdzięki ukochanej i reakcje jego samego, ale odwołują się do wszystkich zmysłów, ze szczególnym uwzględnieniem węchu i... dotyku. Zauważmy, że sentymentalno-romantyczne uniesienia w dziedzinie zmysłów na ogół nie przekraczały granicy spojrzenia... i wyobraźni.

Trzeba przyznać Rousseau, że szczegółowe analizy uczuć, jakie prowadzą obydwoje kochankowie, obok mogącego irytować współczesnego czytelnika przegadania i nadmiaru wykrzyknień, są niekiedy zaskakująco przenikliwe i dobrze świadczą o wnikliwości autora Nowej Heloizy (którą przypisał głównie swemu „Abelardo-wi”) - dość przywołać analizę porównawczą sposobu odczuwania miłości przez Julię i Saint-Preux, jaką przeprowadza ten ostami:

Ja chcę posiadać, ty chcesz kochać; ja odczuwam rozkosz, ty namiętność; wszystkie me poiywy nie dorównują twej słodkiej słabości, a uczucie, któ-tym żyje twe serce, jest jedyną i najwyższą rozkoszą (cz. I, list LV, s. 76)¹⁴.

W drugiej części powieści, w której wyjazd Saint-Preux pozwala autorowi kazać kochankom korespondować nadal, podtrzymując napięcie miłosne, pojawiają się i nowe pomysły, i powracają stare. Warto na marginesie dodać, że owe rozstania (pierwotny wyjazd bohatera w Alpy, późniejszy do Paryża) nie tylko umożliwiają autorowi opis (piórem Saint-Preux) tych miejsc pobytu, wraz z „ideologiczną” ich analizą (piękno gór, zalety ich mieszkańców, prostych ludzi; wady mieszkańców miast, zepsutych przez cywilizację), ale i pozwalają utrzymać wysoką temperaturę relacji łączącej kochan-⁷⁴ (...) je veux jouir, et tu veux aimer; j’ai des transports, et toi de la passion; tous mes emportements ne valent pas ta dćlicieuse langueur, et le sentiment dont ton coeur se nourrit est la seule fćlicitć supreme. [ja chcę odczuwać cielesną rozkosz, ty miłość, mnie ogarnia uniesienie, ciebie namiętność: moje porywy są mniej warte, niż twoja rozkoszna omdlałość, a uczuciem, którym żywi się twoje serce, jest najwyższa szczęśliwość.].

52