5136436214

5136436214



Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza

uczucia nad rozumem: (...) przecież wiadomo, że rozwiązłe afekty psują tak rozum, jak i wolę i że sumienie niszczeje i zmienia się niewidocznie w każdym wieku, w każdym narodzie, u każdego człowieka, wedle niestałości i odmian przesądów (cz. III, list XVIII, s. 188)82.

Naprzemienne jej wypowiedzi antyracjonalistyczne (atak na filozofię racjonalistyczną, wierzącą tylko w rozum, który, jej zdaniem, potrafi wytłumaczyć, że nieodkryte cudzołóstwo „nikomu nie szkodzi”) i optujące za praktykowaniem cnoty „dla dobra ludzkości” (a więc z pobudek rozumowych!), są wewnętrznie sprzeczne. Podobnie jak staranie autora o to, by ukazać Julię (która oszukiwała matkę i ojca, była skłonna wymusić ich zgodę na małżeństwo -ciążą83 itd.) jako w gruncie rzeczy cnotliwą84.1 głoszenie równolegle „praw uczucia” - i konieczności „wierności przysiędze”. I podobnie, jak sprzeczne były te i inne maksymy z praktyką życiową pisarza -filozofa.

Warto zwrócić uwagę na odpowiedź Saint-Preux na wygłaszane przez Julię maksymy; odpowiedź, która jest już wyraźnie w duchu „romantycznym”, czy też - później oczywistej, a wcześniej już sygnalizowanej - idei „prawa natury” przeciwstawionego „prawu stanowionemu”:

Nie oszukuj się, Julio, to nie mężowi złamałaś wiarę, ale kochankowi. Zanim cię nie przymusił ojciec, Niebo i natura złączyły nas ze sobą. Przyjmu-

82    Ne sait-on pas que les affections dćsordonnćes corrompent le jugement ainsi que la volontć, et que la conscience s’altere et se modifie insensiblement dans chaque si&cle, dans chaque peuple, dans chaque individu, selon l’inconstance et la varićtćdes prćjugćs?

83    Swoją drogą zaskakuje aż laka wierność wobec oryginału - Heloiza bowiem urodziła Abelardowi syna, Astrolaba (choć Julia dziecko Saint-Preux straciła - trudno sobie wyobrazić komplikacje fabularne, gdyby było inaczej). Ciąża jako wynik sentymentalnego romansu w romantyzmie będzie już nie do pomyślenia: idealizm rozejdzie się z realizmem w tej kwestii... dość przypomnieć, że już dziecko, jakie rodzi się Matyldzie i Henrykowi von Ofterdingen w powieści Novalisa (1801), to nie tylko „dziecko mistyczne”, ale - zrodzone z pocałunku (!). Jako ciekawostkę można przytoczyć skandalizującą jak na owe czasy powieść Heinricha von Kleista, Marquise von O... (1808), w której bohaterka, zemdlawszy, zostaje zgwałcona przez rosyjskiego oficera i rodzi dziecko, okoliczności poczęcia którego nie są jej znane, co stawia ją w dramatycznej sytuacji. Powieść kończy się zresztą happy endem, oficer skruszony wraca itd. Znaczące imię bohaterki (Julietta) pozwala być może dostrzec jakieś pokrewieństwo z powieścią Rousseau.

84    Tę „cnotę” eksponuje między innymi Starobinski w swym eseju.

57



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza Jedną ze „zbójeckich” lektur Gustawa, tak czy owak, mogła być, a raczej z
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza ną), opowiadającą o dziejach romansu Julii i jej preceptora, Saint--Preux.
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza właśnie myślał, mówiąc o „losach Heloisy”? Stawiając się w pozycji
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza iza... Istotnie, Julia jest silną i zdecydowaną Heloizą, a Saint-Preux -
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza w tym widzieć odmienną koncepcję miłości - namiętności (już
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza sów, ani „uwodzić przy pomocy nauki”61 (aluzja do Abelarda? Saint--Preux
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza melancholii” warte jest odnotowania: miała ona stać się ważną cechą
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza w ten sposób korzystny klimat z namiętności, tak gdzie indziej niebezpiecz
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza „ślicznotek” (jeunes beauteś). Nie da się tego wyjaśnić ani z punktu
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza obowiązek (wynikający z rozumu, poczucia wartości itp.) jest tym, co zdaje
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza tyzm (gdzie aspekt miłości erotycznej kochanków nie przekracza na ogół sta
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza bowiem mamy „czułe serce”, „komunię dusz”, „wyroki niebios” -cały
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza odpowiedzialny byłby i Rousseau. Już nie tylko piękny opis cierpień miłosn
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza jąc inne więzy popełniłaś występek, jakiego nie przebacza ani miłość, ani,
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza zji), z drugiej - na zwracaniu się do rozumu (dla którego harmonia i spokó
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza mięci). Jednak pamięć zwycięża; najpierw przyprawia Saint-Preux 0
Rousseau, ‘Nowa. Ne foiza postępują wbrew zasadom honoru (Tristan, Lancelot). Z drugiej -miłość
page0031 27 napisała niewiasta, i to jeszcze mająca wyobraźnię, która całkowicie wzięła górę nad roz
page0081 81 żonych. U niego nerwy panują nad rozumem. To jest więzień własnych namiętności, niewolni

więcej podobnych podstron