8748915485

460 Rezenzje i noty recenzyjne

zachodzące w omawianym obszarze zjawisk na przestrzeni ubiegłego stulecia. Jak wiadomo, z punktu widzenia etnologa o kulturze ludowej i lecznictwie ludowym (jako jej części) można mówić jedynie w odniesieniu do odległej przeszłości, natomiast odnosząc się do czasów nam bliższych używa się co najwyżej określenia „kultura typu ludowego'’, wskazując między innymi na brak wyraźnych jej granic i cech systemowych czy coraz silniejsze przenikanie elementów pozawiejskiego pochodzenia. Trudno współcześnie traktować elementy lecznictwa ludowego, przemieszane z praktykami innego pochodzenia, jako odrębny dział „lecznictwa nicmcdyczncgo”, który miałby charakteryzować się obecnością zestawu elementów wyróżnionych w tabeli stworzonej przez autora. Piątkowski wprawdzie często wspomina o zmianach i przekształceniach lecznictwa ludowego, ale mimo to uznaje, że i współcześnie można mówić o nim jako o odrębnym „systemie”, co uzasadnia między innymi faktem istnienia nadal wysokiego odsetka ludności wiejskiej w Polsce. Trzeba jednak pamiętać, że „lecznictwo wiejskie” to niekoniecznie „lecznictwo ludowe”.

Z zainteresowaniem przeczytałam aneks (blisko 60-stronicowy) prezentujący „zdrowie, medycynę i chorobę w opiniach uczestników tcleterapii”, jako uzupełnienie analizy zawartej we wcześniejszej książce, której współautorem był Włodzimierz Piątkowski (Piątkowski, Jezior, Ohmc 1993), o inne, poprzednio pominięte wątki tematyczne, a jednocześnie przykład badania opartego na specyficznej metodzie jakościowej. Jednakże, po wprowadzeniu przedstawiającym obrany sposób analizy materiału badawczego i podział na grupy tematyczne, autor zamieszcza jedynie cytaty z listów usystematyzowane według tematów głównych i bardziej szczegółowych. Jest to niezmiernie interesujący materiał źródłowy, brakuje jednak analizy tego materiału, pozostawionego bez komentarza. Podobne uwagi stosują się do fragmentu rozdziału 2 części III, który ma prezentować „pilotażową analizę jakościową” wypowiedzi pacjentów, a stanowi raczej wybór cytowanych fragmentów wypowiedzi o charakterze anegdotycznym.

W książce można napotkać powtórzenia, czego najbardziej widocznym przykładem jest szczegółowe omówienie metody analizy dokumentów osobistych listów do Kaszpirowskicgo w dwóch miejscach: we wstępie (na blisko 6 stronach) oraz w rozdziale 3 części III. Słabą stroną pracy jest, moim zdaniem, stosowany często tok autorskiej narracji, polegający na relacjonowaniu, kolejno, zawartości pojedynczych tekstów (np. książki S. Nettleton - na s. 112-114). Obraz zagadnień poruszanych przez różnych autorów zyskałby bardzo na wartości, gdyby Piątkowski omawiał je problemowo, zestawiając różne ujęcia i stanowiska badaczy wobec poszczególnych, istotnych kwestii.

Praca jest przygotowana starannie pod względem edytorskim, napisana została jasnym, poprawnym językiem. Błędy i usterki językowe są nieliczne. Należy jednak wspomnieć o powtarzającym się błędzie - zamiast evidence based medicine autor pisze: evidence base medicine.

Powyższe uwagi nie podważają mojego przekonania o wartości książki. Jest ona niewątpliwie nowatorska, ponieważ dotąd nie było pracy autorstwa polskiego badacza, która tak szeroko i systematycznie prezentowałaby ważną problematykę medycyny komplementarnej i alternatywnej z perspektywy nauk społecznych. To