8748915449

422 Rezenzje i noty recenzyjne

nawiązywania relacji z innymi. Miasto a-a staje się dzięki temu elastyczną strukturą odpowiadającą na potrzeby swoich mieszkańców. Oni zaś zyskują możliwość jego kreatywnego współtworzenia i współzarządzania. Tak odradza się duch miasta politycznego.

Takiej perspektywie chętnie bym przyklasnął, gdyby nic zasadnicze wątpliwości odnośnie do możliwości jej urzeczywistnienia. Kreśląc model miasta a-a, Krzysztof Nawratek niewiele uwagi poświęca drodze, jaka prowadzić ma do jego realizacji. Nie dowiadujemy się zatem, jak obywatel-konsument może stać się obywatelem plug-in, jak w praktyce ma wyglądać „wpięcie się” w strukturę miasta, jak obecni wykluczeni mieliby przejąć nad nim władzę. Podobne pytania pozostają bez odpowiedzi. Trudno bowiem uznać, że są nimi słabo czytelne tropy, na jakie autor kieruje naszą uwagę. Przywołane w pracy przykłady kilku miast europejskich, rozważania dotyczące istoty demokracji bezpośredniej czy nawiązania do katolickiej koncepcji człowieka nie rozwiewają moich wątpliwości. Być może nie mam dość wyobraźni, nie posiadam natury rewolucjonisty, jestem ofiarą neoliberalizmu, ale wobec propozycji Nawratka pozostaję nieufny. Projekt zmartwychwstałej polis nic jest dla mnie realną alternatywą dla miasta neoliberalnego. Traktuję go raczej jako projekcję poglądów politycznych autora, zarys idei, której daleko jeszcze do kompletności. Zbyt wiele w niej białych plam, niedopowiedzeń i wątpliwości. Sam Nawratek podziela chyba te wątpliwości, gdy stwierdza, że jest to projekt niedokończony, raczej szkic niż gotowy program. Pozostaje zatem potraktować jego propozycję jako miejską utopię. Bez wątpienia pociągającą, ale czy możliwą do zrealizowania?

Pomimo przedstawionych zastrzeżeń uważam, że Miasto jako idea polityczna jest książką ważną i inspirującą. Dotyczy spraw, wobec których nie powinniśmy pozostawać obojętni przyszłość miasta jest przecież w znacznej mierze przyszłością nas wszystkich. I nawet jeśli nic podzielamy wszystkich przekonań autora, to jednak należy docenić to, co stanowi o sile Nawratka jego pasję i zaangażowanie. Ci, którzy je podzielają, mogą przyłączyć się do hakowania Systemu. Reszcie pozostaje plug-out lub szukanie innego rozwiązania.

Wojciech Dolina!

Gabriela K i 1 i a n o v a, Eva K o v a 1 s k a, Eva K r e k o v i c o v a (red.), My a ti druhi v modernej spoloćnosti, Bratislava: Veda, vydavatel’stvo SAV 2009, ss. 722, ISBN: 978-80-224-1025-0.

Praca zbiorowa napisana przez pracowników Słowackiej Akademii Nauk interesująca, a zarazem ważna, nie tylko dla Słowaków i słowackiej nauki, ale także dla innych Środkowoeuropejczyków i nauki środkowoeuropejskiej. Książka jest efektem kilkuletniej pracy badaczy reprezentujących różne dziedziny wiedzy, skupionych w interdyscyplinarnym zespole badawczym, który pod nazwą CE PROCESY