8748915550

Marja Kiełczewska : Osadnictwo wiejskie Wielkopolski. 113

wysiółek, dwie czy trzy zagrody. Noszą one nazwę kolonji Kopernik. Zostały założone przez gospodarzy Solca, na wykarczowanej działce lasu do nich należącej. Gospodarstwa te jednak zbyt były odległe od wsi i rozłożyły się na nieurodzajnych piaskach, nie mogły się więc rozwijać i podupadły. Niektóre zagrody zupełnie zanikły, choć mapa je jeszcze pokazuje.

Na podstawie powyższych rozważań możemy więc powiedzieć, co następuje :

1.    Warunki fizyczno-geograficzne nie stwarzają typu osiedli, atoli sprzyjają mniej lub więcej rozwojowi jednego typu. Wpływają przeto pośrednio na rozmieszczenie typów.

2.    Bezpośrednio na wykształcenie obszaru wsi dworskich wpłynęła gleba urodzajna Kujaw, a na wykształcenie obszarów osiedli rozproszonych wpłynęły wydmy, pagórkowe obszary moreny czołowej, równiny bagnisto-pia-szczyste.

3.    Wpływ warunków fizyczno-geograficznych, zwłaszcza morfologicznych, wyraża się następnie w różnicowaniu wykształcenia jednego typu. Np. typ osiedli skupionych przybiera odrębny charakter na równinie moreny dennej, inny w pradolinie Noteci.

4.    Las wpłynął na wykształcenie odrębnych form rozproszenia. Rozproszenie zagród na porębach ma charakter rozproszenia bezplanowego, podczas gdy rozproszenie powstałe przez parcelację układa się wzdłuż dróg.

Resume.

LES TYPES D’HABITAT RURAL DANS LA GRANDĘ POLOGNE.

/. Remargues fondamentales.

On peut concevoir 1’etude de 1’habitat rural de plusieurs manieres.

1.    Au point de vue de la statistique on s’interesse a la quantite des maisons et des sites ainsi qu’a leur etendue.

2.    Au point de vue de 1’histoire. On recherche les formes anciennes des villages dans 1’habitat contemporain et Ton procede a leur classification histo-rique et genetique (Me i t zen).¹

3.    Au point de vue de 1’ethnographie. On etudie Tinfluence d’un groupe ethnique sur 1’arrangement des villages et des habitations.

La geographie (1’anthropogeographie) part d’un autre point de vue. Rat-zel² le premier a observe que le probleme de la repartition des habitations humaines dans le paysage est le plus digne de remarque. 11 distingue les habitations qui forment un groupe de maisons (Dorf, Weiler) et les habitations qui sont distancies l’une de 1’autre. (Einzelhof).

Les anthropogeographes franęais Vidal de la Blachę, Brunhes, De-mangeon ont fonde leurs etudes sur la classification de Ratzel. Mais ils

¹    A. Meitzen: Siedelung und Agrarwesen der Wcstgermanen und Ostgermanen. Berlin, 1895.

²    Fr. Ratzel: Antropogeographie, ed. II, 1912, J. I. p. 264.