8748915808

Marja Kiełczewska

OSADNICTWO WIEJSKIE WIELKOPOLSKI.

(Z 7 rycinami w tekście, z 8 rycinami poza tekstem).

I. Uwagi wstępne.

1. Pojęcie administracyjne, statystyczne, historyczne

i geograficzne osiedla wiejskiego.

Niewątpliwie jednem z najwcześniej skrystalizowanych pojęć osiedla wiejskiego jest pojęcie tegoż osiedla jako pewnej jednostki organizacyjnej. Osiedle wiejskie jest cząstką organizacji terytorjalnej. Byt tej jednostki w obrębie owej organizacji jest ustalony. Ustalenie to przejawia się obecnie w administracyjnej organizacji i w podziale osiedli ludzkich na pewne grupy. Najmniejszą jednostką administracyjną jest gmina. Gmina jest to przymusowy związek ludzi, mający na celu zaspokojenie ich potrzeb, wynikłych z sąsiedztwa zamieszkiwania w mniej lub więcej zwartem osiedlu. Podstawy, na których opiera się podział na gminy, są rozmaite. Wynika to chociażby z różnej wielkości gmin, jakie mamy w Polsce (jednowioskowe i wielowioskowe) i z roli, jaką gminy odgrywają w życiu organizacyjnem państwa.

Widzimy więc, że pojęcie administracyjne osiedla wiejskiego jest oparte na pewnej grupie społecznej, celem unormowania jej bytu politycznego, gospodarczego i towarzyskiego.

Jednostka administracyjna, obejmująca szereg osiedli ludzkich, może być przedstawiona z punktu widzenia powierzchni, jaką zajmuje, ilości domów, ilości ludzi. Jest to pojęcie statystyczne osiedla. Pojęcie statystyczne obejmuje dane liczbowe, dotyczące pewnego, przez człowieka zasiedlonego terenu. Wielkość terenu czyli jednostka, dla której statystyk zbiera liczbowe dane, nie zawsze pokrywa się z jednostką administracyjną. W „Skorowidzach Miejscowości Rzplitej Polskiej" podstawową jednostką jest miejscowość¹, t. j_# osiedle ludzkie zabudowane i zamieszkałe, posiadające własną nazwę urzędową lub nieurzędową, byleby w życiu stosowaną. Jest ono terytorjalnie wyodrębnione, t. zn. znajduje się w pewnej odległości od osiedla sąsiedniego. Kilka miejscowości może się składać na jednostkę administracyjną. Widzimy więc, że podstawy, na jakich opiera się statystyczne pojęcie osiedli, są odrębne od podstaw administracyjnych. Statystyka chce uchwycić najmniejszą jednostkę, która wyraźnie w terenie występuje. Obiera więc za punkt wyjścia granice

¹ Skorowidz Miejscowości Rzplitej Polskiej, t. VII. str. VI.