1155787757

46 Zdobyć historię

.. jakkolwiek cdykt Karakatli nic zainaugurował nowej epoki, to stanowi! jej najpełniejszy wyraz. W 212 roku istniejące od dawna różnice między prowincjami a Italią, między zdobywcami a zwyciężonymi, zostały' całkowicie zatarte...¹⁵

Musiało minąć trochę czasu, zanim działanie edyktu objęło także naszego bohatera. Ale co bardziej przedsiębiorczy dowódcy rzymscy widzieli w bandach zbiegów przyszłych żołnierzy rzymskich, dlatego rozpoczęli tajne pertraktacje z ich przywódcami zanim przyszło oficjalne ułaskawienie.

Obok Mitroanii, powieść wymienia jeszcze jednego tajnego protektora Ragona. Był nim Mesjusz Decjusz, przyszły cesarz, a w czasie początkowych wydarzeń powieści, dowódca armii rzymskiej w Dacji¹³. Można zatem przypuszczać, że późniejsza kariera Ragona jako nadzorcy kopalń rzymskich miała swego twórcę właśnie w Decjuszu. Prócz interpretacji początku powieści z perspektywy akcji, można jeszcze na nią spojrzeć z pozycji historiografa. Wraz z odniesieniem czynu Ragona do zdarzenia z dziejów Imperium nasz bohater zaczyna należeć do historii Sam nie ma na to wpływu. Opowieść polityczna zagarnia go po prostu, odnosząc jego dzieje do nadrzędnej historii Cesarstwa.

W przeciwieństwie do roli Mcsjusza Decjusza, o wiele trudniej określić osobę i udział Mitroanii w życiu Ragona. Mamy do dyspozycji jej opowieść oraz rozliczne wzmianki innych postaci, najczęściej tę opowieść kwestionujące. Jeśli cel opowieści i działania Mitroanii po jej przybyciu do obozu w górach jest jasny, to wcześniejsze dzieje bohaterki wydają się niezwy kle zagmatwane. Sama podaje się za córkę króla Wazamara, usynowionego przez króla Armenii Chozroesa. Poprzez babkę ma być też. spokrewniona z królem Chorc-zmu Arsamuchcm. Początek jej historii tonie w plątaninie walk dynastycznych o tron Cho-rezmu. Tam to właśnie rozpoczyna się historia jej babki, którą jeszcze jako dziecko chce zlikwidować brat — Arsamuch. obawiając się. że gdy dorośnie, stanic się przyczyną kolejnej wojny domowej. Przed śmiercią ratuje ją stryj Samasaiyston.

Uciekającego z dzieckiem stryja — kapłana Anaity — łapie banda zbójców, który mi dowodzi kobieta. Znowu nie wiemy jak się nazywa, ale informacja, że jest wyznawczynią Jehowy, oraz, że odsyła starca z dzieckiem swemu narzeczonemu, pozwala przypuszczać, że to Rachela, znana ze Słowa i ciała.

Byłby więc poszedł król kiedyś Chorezmii pod nóż; że jednak czar dziecięcy bratanicy roz.tkliwić zdołał nawet bezlitosnego watażkę-amazonkę, powiedziała: „Zrobię z tego czaru ulubioną zabawkę dla swego narzeczonego.” [1, 33]

W ten sposób babka Mitroanii dostaje się w posiadanie Chozroesa, bohatera Słowa i ciała.

W tym miejscu zaczynają się kłopoty lektury . Nadal nie wiemy, jak mała ma na imię. Imię jest wszak pierwszym śladem pozostawionym przez podmiot w historii. Tu dostajemy wskazówkę, która jeszcze bardziej komplikuje tożsamość dziewczynki. Mianowicie zostaje oddana

w rozporządzenie kobiety, na którą pierwsze spojrzenie kazało byłemu królowi pierwszy też raz zalkać nad swym losem — losem nieodwracalnie bolesnym... byłego mężczyzny...

Czar dziewczęcy działał nadal. Malutka niewolnica dostała nowe imię — nic byle jakie, bo własne właścicielki. [1, 33.....-341

Kim jest właścicielka? Może to być matka Chozroesa, która była podobno piękna i to tłumaczyłoby westchnienie Samasarystona; albo też pierwsza żona Chozroesa, który byl „żonaty uprzednio — choć tylko na pokaz — z mniszką wędrowną w żółtej szacie” [1, 351 — to znana ze Słowa i ciała Samgila. Dalej dowiadujemy się. że imię brzmi Deipila, a imię to: „żony Chozroesa Arsacydy, a babki właśnie Mitroanii samej” fl. 61|. Zatem takie też

¹²    M. Cary, H.H. Scullard. Dzieje Rzymu. t. 2, s. 313—314.

¹³    Ibidem, s. 338.