1194638463

206 Część IV: Sytuacja zbierania zeznań.

Uwagi

Wszystkie pytania dodatkowe zadajemy dla wszystkich 3 wspomnień z dzieciństwa osobno.

Z pytań dodatkowych, które zadajemy do każdej historyjki oddzielnie, rezygnujemy tylko wówczas, gdy przesłuchiwany udzielił konkretnej odpowiedzi na pytanie szczegółowe w stadium spontanicznej relacji. Pozostałe pytania zadajemy bezwzględnie, np. z pytania, kiedy to miało miejsce?, rezygnujemy tylko wtedy, kiedy badany podał konkretną datę, a nie rezygnujemy, jeśli podał jedynie orientacyjny termin. Pytania o wiek możemy nie zadawać, jeżeli badany określił swój wiek z dokładnością co najmniej do miesiąca, np. jeśli powiedział: miałem wtedy 3 lata i 3 miesiące albo działo się to w moje czwarte urodziny, nie zaś wtedy, kiedy stwierdził: miałem wtedy jakieś 3 i pół roku. Z pytań ogólnych, takich jak jacy oni byli?, nie rezygnujemy nigdy.

W trakcie przesłuchania w pomieszczeniu I należy zadbać o spokój i ciszę, można np. umieścić na drzwiach informację: Trwa eksperyment. Prosimy o ciszę!

W trakcie przesłuchania w pomieszczeniu II dwukrotnie tok eksperymentu zakłócają zaaranżowane wejścia studentów. Za pierwszym razem student/studentka mówi, że Pan/Pani Profesor X prosi o podpis pod ważnymi dokumentami. Eksperymentator zgadza się i ze zniecierpliwieniem szybko podpisuje. Za drugim razem student/studentka przychodzi we własnej sprawie, również prosząc o podpis (np. w indeksie lub pod zgodą na indywidualny tok studiów). Eksperymentator każe przyjść później i wskazuje godzinę. Dwójka pomocników eksperymentatora powinna się zmieniać, tzn. przesłuchania poszczególnych badanych powinny zakłócać różne osoby.

W przypadku przesłuchania w pomieszczeniu II należy również zaaranżować zakłócenia na zewnątrz, np. głośne śmiechy, krzyki studentów. Oprócz tego ktoś głośno puka do drzwi pomieszczenia, ale nie wchodzi.

Oprócz urządzenia rejestrującego, o którym informujemy przesłuchiwanego, w pomieszczeniu II zeznania są protokołowane za pomocą głośnej maszyny do pisania. W pomieszczeniu I eksperymentator zajmuje się wyłącznie przesłuchaniem i uważnie słucha badanego, pytania zadaje przyjaznym, cierpliwym głosem. W pomieszczeniu II pytania zadawane są tonem nieprzyjemnym, znudzonym, a eksperymentator wykonuje dodatkowe czynności, np. je ciastka, pali papierosa, wypełnia inne dokumenty, sprawdza kolokwia. W sytuacji II protokołujący jest nieprzyjemny i wypowiada komentarze w rodzaju: no to w sumie niewiele Pan/Pani pamięta, jak można nie pamiętać..., jakieś byle jakie/nieciekawe ma Pan/Pani te wspomnienia, innym szło znacznie lepiej...