1194638367

140 Część IV: Sytuacja zbierania zeznań.

Uwagi o realizacji eksperymentu

Podstawę modelu eksperymentalnego stanowi paradygmat badawczy zaproponowany przez E.F. Loftus (1975, s. 560—572) oparty na trzyetapo-wym schemacie działania. Pierwszy etap to oglądanie przez badanych jakiegoś zdarzenia; kolejny etap to zróżnicowanie grupy osób badanych ze względu na badaną zmienną; w trzeciej części przeprowadza się test pamięci dotyczącej zdarzenia oglądanego w pierwszym etapie. Podobny model badawczy był wykorzystywany m.in. przez J.M. Stanika (1985, s. 340 i nast.) w badaniach nad psychologicznymi uwarunkowaniami wiarygodności zeznań świadków.

Osoby badane nie powinny być świadome celu eksperymentu.

Do czasu złożenia zeznań mogą jedynie być poinformowane, że celem prowadzonych badań jest obserwacja funkcjonowania pamięci. Po zakończeniu badań (złożeniu zeznań) eksperymentator powinien poinformować osoby badane o rzeczywistym celu badań i umożliwić uczestniczącym zapoznanie się z uzyskanymi wynikami.

W eksperymencie należy wykorzystać fragment filmu zawierający zdarzenia zbliżone do codziennych. Film powinien zawierać rozmaite elementy zarówno obyczajowe, jak i kryminalne. Wybór właściwego fragmentu powinien zostać poprzedzony konsultacjami z prowadzącym ćwiczenia.

Do fragmentu filmu wykorzystanego w eksperymencie należy sporządzić matryce informacyjne obejmujące poszczególne elementy zdarzeń prezentowanych (proporcje treściowe) (por. Stanik, 1985, s. 340 i nast.). Matryce informacyjne będą stanowiły podstawę do stworzenia listy pytań stosowanych w metodzie pytań ukierunkowanych (PU) oraz stosowanych w metodzie pytań krzyżowych (CE) (por. także uwagi do eksperymentów J.M. Stanika pod tytułem Wpływ struktury logiczno-gramatycznej pytań na trafność zeznań, s. 151—159 oraz Wpływ modalności zawartej w pytaniach na trafność zeznań, s. 160—166).

Po złożeniu zeznań przez osoby badane eksperymentator powinien przeprowadzić rozmowę, której celem będzie likwidacja napięcia emocjonalnego powstałego w związku z udziałem w przesłuchaniu.

Organizacja i przebieg eksperymentu

Materiał

W eksperymencie uczestniczy minimum 40 badanych i 1 osoba przesłuchująca. Potrzebny jest przynajmniej 10-minutowy fragment filmu oraz sprzęt umożliwiający jego wyświetlenie (odtwarzacz, ekran). Treść zeznań świadków będzie nagrywana z użyciem urządzenia rejestrującego dźwięk.